Zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego (spondyloartroza)

Zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego, inaczej spondyloartroza, jest chorobą degeneracyjną tkanek wchodzących w skład połączenia kręgów, czyli krążka międzykręgowego (dysku) wraz ze stawami międzywyrostkowymi kręgów szyjnych. Jest to proces naturalny, związany ze zużywaniem się struktur kręgowych organizmu. Przeciążenia szyi prowadzą do przedwczesnego zużycia się jej funkcjonalnych struktur, co powoduje ich dysfunkcję i dolegliwości bólowe.

 

Co to jest zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego?

Zwyrodnienie odcinka szyjnego kręgosłupa jest obecnie chorobą cywilizacyjną, polegającą na przedwczesnym zużywaniu się struktur tworzących funkcjonalne połączenia kręgów między sobą (m.in. dyski międzykręgowe, więzadła, ścięgna mięśni, stawy międzywyrostkowe).
Schorzenie to swoim zasięgiem obejmuje nie tylko osoby starsze, ale także te po 50-tym roku życia wciąż aktywne zawodowo. Czasami zdarza się, iż na skutek niekorzystnych czynników czy urazów dotyka również ludzi młodych.

 

Zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego – przyczyny

Głównym czynnikiem powstawania zwyrodnień w odcinku szyjnym kręgosłupa są:

• nieodpowiednie obciążenia statyczne (spoczynkowe) i dynamiczne (związane z ruchem), które powstają na skutek nieprawidłowego ustawienia całego kręgosłupa (nieprawidłowej postawy ciała);

• niewłaściwa pozycja podczas długotrwałego siedzenia, np. w pracy na nieodpowiednim krześle;

• niewłaściwa wysokość poduszki, na której wypoczywa się w nocy (jeśli jest zbyt wysoka, to wpływa niekorzystnie na ustawienie odcinka szyjnego);

• posiadanie innych schorzeń narządu ruchu z okresu wzrastania: skoliozy (czyli bocznego skrzywienie kręgosłupa) oraz płaskostopia;

• przeciążenia zawodowe – długotrwałe obciążenia statyczne: np. praca biurowa przed komputerem, stomatolog, fryzjer;

• zawodowe uprawianie sportów wyczynowych (skoki, biegi – brak amortyzacji z twardego podłoża);

• niekorzystny wpływ wcześniejszych urazów, także liczne mikrourazy mogące stać się przyczyną choroby (pasy bezpieczeństwa nie dają ochrony odcinka szyjnego w trakcie wypadków komunikacyjnych);

• zaburzenia hormonalne i metaboliczne.

Osoby skarżące się na bóle odcinka lędźwiowego często zgłaszają także dolegliwości w obrębie szyi. Należy zaznaczyć, iż na spondylodezę odcinka szyjnego kręgosłupa pracujemy od najmłodszych lat.

 

Objawy zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego

Do najczęstszych objawów w przebiegu dysfunkcji kręgosłupa szyjnego zaliczamy:

• ból szyi promieniujący do kończyny – rwa ramienna (najczęściej na skutek ucisku na korzenie nerwowe C5–C6 lub C6–C7) – drętwienie lewej ręki lub drętwienie prawej ręki;

• ból szyi od tyłu do czoła;

• zaburzenia czucia w obrębie kończyny – czasem niedowłady mięśni kończyny górnej (długotrwały ucisk), osłabienie chwytu w dłoniach;

• napadowe bóle głowy, zawroty głowy, zaburzenia równowagi, szum w uszach, oczopląs (ucisk na tętnice kręgowe i zmiany ukrwienia mózgu) są częstymi objawami zarówno rano, jak i wieczorem;

• nerwobóle i tiki mięśniowe;

• zaburzenie widzenia, rozmywanie obrazu, mroczki przed oczami, drżenie gałek ocznych;

• czasem zaburzenia przełykania (ucisk na strukturę przełyku lub dysfunkcja unerwienia);

• zaburzenia pracy serca (przy ucisku na tętnice szyjne).

 

Leczenie i rehabilitacja zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy, leczenie zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego jest kombinacją farmakoterapii (działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne – niesteroidowe leki przeciwzapalne NLPZ; działanie rozluźniające mięśnie – tylko w uzasadnionych przypadkach fazy ostrej i niewielkich dawkach – leki rozluźniające mięśnie) i usprawniania rehabilitacyjnego. Ta druga składowa jest jednak podstawą leczenia zachowawczego.
Jeśli początkowo pacjent odczuwa jedynie dyskomfort w odcinku szyjnym kręgosłupa, należy poddać się masażowi leczniczemu, zmniejszającemu nadmierne napięcie mięśni. Pomocne są także ćwiczenia rozluźniające szyi i obręczy barkowej, przedłużające efekt masażu i zapobiegające ponownemu napinaniu.
Jeżeli zmiany degeneracyjne kręgosłupa szyjnego trwają dłużej, coraz trudniej jest pozbyć się dolegliwości i je trwale wyleczyć. Odpowiednie oddziaływanie rehabilitacyjne jest jednak w stanie w znaczący sposób zmniejszyć ich odczuwanie.
Do zabiegów leczniczych w chorobie zwyrodnieniowej szyi zaliczamy:

• masaż mięśni szyi, karku, okolicy ramion i strefy między łopatkami – usuwający nadmierne napięcie mięśni;

• ćwiczenia rozluźniające mięśni szyi i obręczy barkowej;

• ćwiczenia wzmacniające, nakierowane na odpowiednie ustawienie szyi i ramion oraz odwrócenie dysbalansu mięśniowego (nieodpowiedniego napięcia między grupą przednią i tylną mięśni szyi i karku).

 

Fizykoterapia zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego

Fizykoterapeutyczne leczenie zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego obejmuje:

• nagrzewanie lampą sollux – filtr czerwony (rozgrzewający) można stosować jedynie kiedy mamy pewność, iż nie toczy się aktualnie w tej okolicy stan zapalny. Jeśli mamy do czynienia z ostrym stanem zapalnym, stosujemy filtr niebieski, mający działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne;

• magnetoterapia;

• ultradźwięki;

• krioterapia miejscowa – działanie znieczulające, przeciwzapalne, przekrwienne i odżywcze;

• zabiegi falą uderzeniową na punkty spustowe (bolesne);

• zabiegi z zakresu prądolecznictwa – diadynamik (prądy DD), Trabert, TENS, jonoforeza z lekiem przeciwbólowym i przeciwzapalnym.

W uzasadnionych przypadkach, stanach ostrych z unieruchomieniem szyi poprzez bardzo napięte mięśnie (obrona mięśniowa) czasami stosuje się unieruchomienie odcinka szyjnego kołnierzem. Nie należy jednak nadużywać jego stosowania ze względu na dość szybkie osłabienie oraz zaniki mięśni szyi. Kołnierz powinien być stosowany jedynie w celu stabilizacji i ulgi w ostrym bólu (nie należy wówczas zapominać o ćwiczeniach wzmacniających).
Bardzo dobre efekty terapeutyczne przynosi także leczenie wspomagające w postaci kinesiotapingu, czyli taśm naklejanych na okolice szyi i obręczy kończyny górnej w odpowiedni sposób, mające na celu stabilizację, odciążenie przeciążonych mięśni i przywrócenie odpowiedniego ich napięcia podczas wykonywania pracy czy czynności dnia codziennego.

 

Jak zapobiegać zwyrodnieniom i bólowi kręgosłupa szyjnego?

Niezwykle ważne dla profilaktyki zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego jest:

• przyjmowanie odpowiedniej pozycji w trakcie pracy siedzącej (krzesło z podłokietnikami, właściwa pozycja wyprostowana, kolana i biodra zgięte po kątem 90 stopni, pod stopami lekkie podniesienie, poduszka pod odcinkiem lędźwiowym lub wyprofilowanie krzesła do pracy w tym miejscu – co w efekcie pozwala na odpowiednie ustawienie kręgosłupa piersiowego i szyjnego);

• właściwa wysokość i odległość monitora komputera do pracy, ustawionego najlepiej w linii wzroku na wprost przed głową (nie za wysoko i nie za nisko);

• robienie sobie przerw podczas długotrwałego siedzenia przed monitorem i wykonanie w tym czasie paru ćwiczeń rozluźniających i relaksujących szyi i obręczy barkowej;

• zaopatrzenie się w specjalny rogalik pod szyję, który odciąża mięśnie, podtrzymuje głowę podczas podróży, zapewnia odpowiednią wysokość zagłówka fotela dla ochrony szyi;

• właściwa poduszka do spania, najlepiej tzw. ortopedyczna, z odpowiednim wyprofilowaniem, która w początkowym okresie stosowania jest zwykle odrzucana przez pacjentów (należy jednak pamiętać, iż kręgosłup wymaga trochę czasu na przystosowanie się do takiej poduszki, więc nie należy zbyt szybko z niej rezygnować);

• odpowiednia pozycja podczas czytania – książka powinna być umieszczona na podwyższeniu, pod kątem, aby dbać o ustawienie szyi, nie pochylać się nadmiernie;

• okresowa kontrola ostrości wzroku, gdyż źle dobrana korekcja, powoduje nieprawidłowe ustawienie szyi do przodu.