opieka, rehabilitacja po operacji kręgosłupa

U wielu pacjentów zmiany w kręgosłupie posunięte są tak daleko, iż wymagają interwencji chirurgicznej. Ważne jest, żeby pamiętać, że wraz z operacją nie kończy się postępowanie fizjoterapeutyczne – przeciwnie – fizjoterapia pozwoli nam szybciej wrócić do pełni sprawności. Właściwa rehabilitacja po operacji kręgosłupa ma kluczowe znaczenie dla długofalowych rezultatów działań chirurgicznych.
Opisane w artykule wskazówki dotyczące prowadzenia pacjenta po zabiegu mają charakter ogólny, ostateczne decyzje dotyczące postępowania rehabilitacyjnego po operacji podejmują lekarz w porozumieniu z fizjoterapeutą. Nie wykonuj z własnej inicjatywy żadnych ćwiczeń, które nie zostały zalecone przez osoby nadzorujące Twój powrót do zdrowia. Dobór technik, ćwiczeń i kolejność ich wprowadzania zależą głównie od schorzenia, rodzaju operacji oraz tempa powrotu do zdrowia.
Większość zabiegów chirurgicznych kończy się sukcesem, tzn. zmniejszeniem bólu i powrotem do pełni sprawności. Znaczna poprawa odczuwalna jest już po przebudzeniu z narkozy, ale kompleksowa rehabilitacja po operacji kręgosłupa i wysiłek w nią włożony zaprocentuje znakomitymi wynikami. Ważne, by starać się jak najszybciej podjąć rehabilitację i wykonywanie zwykłych czynności, jednocześnie pamiętając o ochronie kręgosłupa i zwiększaniu aktywności powoli, ale systematycznie. W zależności od techniki operacyjnej pacjent spędza w szpitali od 1-2 dób w przypadku zabiegów małoinwazyjnych do nawet kilku tygodni w przypadku poważniejszych zabiegów.
Jeśli lekarz nie ma zastrzeżeń i nie istnieją przeciwwskazania (ból pooperacyjny), to chory może już na drugi dzień po zabiegu próbować siadać. Twój fizjoterapeuta powinien Cię dokładnie poinstruować, jak robić to bezpiecznie i bez bólu. Należy położyć na to nacisk szczególnie w przypadku problemów z żylakami, ponieważ zbyt długi przebywanie w jednej pozycji grozi zakrzepami.
Kiedy zostaniesz wypisany, otrzymasz 2 egzemplarze karty informacyjnej, zwolnienie lekarskie i recepty na niezbędne leki (w tym przeciwbólowe). Nie powinieneś czuć bólu, który uniemożliwia Ci normalne funkcjonowanie. Gdyby jednak ilość przyjmowanych leków była niewystarczająca, skontaktuj się ze lekarzem. W karcie znajdziesz także zalecenia pooperacyjne. Pierwsza kontrola następuje około dziesięciu dni po operacji. Jeśli założono szwy wymagające wyjęcia, właśnie wtedy to następuje.

Powrót do domu

Utrzymuj opatrunek czysty i suchy, nie mocz go w kąpieli. Możesz brać krótki prysznic od 4-5 doby po operacji. Zmieniaj opatrunek co 2-3 dni. Jeżeli zauważysz jakiekolwiek zmiany w obrębie rany (zaczerwienienie, pogrubienie), skontaktuj się z lekarzem.
Jeszcze przed operacją zadbaj o to, by Twój dom był dla Ciebie przyjazny, kiedy wrócisz po zabiegu. Przemyśl, co może utrudniać swobodne poruszanie się: usuń wszystkie przedmioty, które mogą spowodować potknięcie się, poślizgnięcie i w konsekwencji upadek. Zapewnij sobie łatwy dostęp do potrzebnych rzeczy (ubrania i środki higieny przenieś na półki nie wymagające schylania się i sięgania wysoko), a także wsparcie bliskich osób. Zwróć szczególną uwagę na łazienkę. Usuń niebezpieczne dywaniki łazienkowe, spraw sobie maty antypoślizgowe na podłogę i do wanny czy kabiny prysznicowej. Jeśli Twoja operacja będzie wymagała dłuższej rekonwalescencji, przemyśl, czy nie warto zamontować uchwytów czy relingów (przy wannie, toalecie). Zadbaj wcześniej o to, by mieć myjkę lub gąbkę na długiej rączce – będziesz mógł samodzielnie dbać o higienę. Jeśli czujesz się niepewnie – stosuj w wannie ławeczkę do kąpieli, nie zamykaj drzwi na klucz i zadbaj o to, żeby w domu był ktoś, kto przybiegnie na pomoc w razie upadku albo sytuacji, w której sam nie będziesz mógł sobie poradzić. Jeśli po zabiegu nie możesz się schylać, zapytaj swojego fizjoterapeutę o sprzęt pomocny przy korzystaniu z toalety.

Jak możesz sobie sam pomóc

Zimne okłady – zalecane w pierwszych dniach po zabiegu, ponieważ obkurcza naczynia krwionośne i zmniejsza ewentualne zapalenie i ból pooperacyjny. Ciepłe okłady – powodują rozszerzenie naczyń i zwiększają przepływ krwi, co pomaga w dotlenieniu i odżywieniu naruszonych struktur, a w konsekwencji polepsza gojenie.

Odpoczynek i relaks

Słuchaj zaleceń lekarza dotyczących stosowania pomocy ortopedycznych (kołnierz, gorset itp.), nie forsuj się. Postaraj się o dobry nastrój – opanowanie stresu wpływa na zmniejszenie napięć i bólu, a w konsekwencji szybszego powrotu do zdrowia.

Dbaj o właściwą pozycję

Jeśli nie dbałeś o to przed operacją, pamiętaj o tym teraz – zniwelujesz prawdopodobieństwo nawrotu choroby, a ponadto zmniejszysz ból. W początkowej fazie po operacji w domu będziesz sam wyczuwał w jakiej pozycji jest Ci najwygodniej, ale warto skonsultować ją z fizjoterapeutą, żeby zbyt długie przebywanie w jednej pozycji nie wpłynęło na przykurcze i zaniki mięśni. Podtrzymuj kręgosłup i kończyny – możesz użyć poduszek lub specjalnych wałków, żeby zmniejszyć ucisk w miejscu zabiegu.

Właściwy wzorzec ruchu

Poruszaj się ostrożnie, ale nie unikaj ruchów operowanej okolicy, żeby nie dopuścić do wykształcenia nieprawidłowego wzorca ruchu i nadmiernego obciążenia innych struktur.

Jak leżeć?

Unikając pozycji związanych ze skręceniem czy zgięciem kręgosłupa, na twardym materacu. Dobrym rozwiązaniem jest spanie na materacu ortopedycznym który poprzez dopasowanie się do kształtu ciała zapewnia odpowiednie ułożenie kręgosłupa podczas snu. Podpieraj się poduszkami w razie konieczności, nie dopuszczaj do „zwisania” kończyn. Wstając, przetocz się na bok i usiądź ostrożnie, spuszczając nogi z łóżka, podpierając się ręką i pilnując, by Twoja postawa była symetryczna, a kręgosłup unieruchomiony. Przewracając się, usztywnij całe ciało, nie „zostawiaj” np. bioder w poprzedniej pozycji. Zasady te pozwalają na zmniejszenie obciążenia kręgosłupa. Jeśli chcesz się położyć, postępuj dokładnie odwrotnie: usiądź, połóż się ostrożnie na boku podpierając się ręką i podciągając nogi i przetocz się na plecy.

Jak siedzieć?

Tak jak przed operacją powinieneś był siedzieć – z prostym kręgosłupem, podpartym w okolicy lędźwiowej, na twardym krześle, unikając garbienia się. Sofy i fotele z miękkim obiciem omijaj z daleka. Pamiętaj, żeby nie siedzieć zbyt długo – na początku najwyżej 3-40 minut. Potem wstań, przejdź się i zrób ostrożnie kilka ćwiczeń rozluźniających (zaleci Ci je fizjoterapeuta lub lekarz).

Jak się schylić?

Jeśli już lekarz pozwoli Ci na schylanie się (jest to niewskazane w pierwszym okresie po operacji), utrzymuj proste i usztywnione plecy, zginaj się w stawach biodrowych. Rób to tylko w uzasadnionych przypadkach: jeśli już musisz coś podnieść z podłogi, przykucnij i trzymaj przedmiot blisko ciała (nie w wyciągniętych rękach!).

Ćwiczenia fizyczne

Ćwiczenia po operacji możesz wykonywać sam, ale tylko te, które zaleci Ci lekarz lub fizjoterapeuta i tylko w określonej przez niego częstotliwości i ilości powtórzeń. Z pewnością otrzymasz dokładne instrukcje, jak ćwiczyć samodzielnie w domu. Zaufaj lekarzowi, a nie doprowadzisz do bolesnych przeciążeń i szybko wrócisz do pełnej sprawności.
Rehabilitacja po operacji wymaga Twojego pełnego zaangażowania. Otrzymasz kompletny plan usprawniania do samodzielnej realizacji. Do pracy zawodowej będziesz mógł wrócić już kilka tygodni po zabiegu, ale jeszcze długo będziesz musiał zachowywać równowagę między wysiłkiem, odpoczynkiem i aktywnością.