wady wrodzone kręgosłupa, rozszczep kręgosłupa, leczenie, objawy, przyczyny

Rozszczep kręgosłupa

Rozszczep kręgosłupa to wada rozwojowa kręgosłupa, w której dochodzi do niedorozwoju łuków i wyrostków kolczystych jednego lub więcej kręgów oraz rdzenia kręgowego. Choroba rozwija się w okresie prenatalnym, ok. 3 tygodnia ciąży, kiedy zamykana jest rynienka nerwowa i utworzona zostaje cewa. W Polsce z rozszczepem rodzi się jedno dziecko na tysiąc. Dzieci, które rodzą się z rozszczepem, dzięki właściwej rehabilitacji mogą w przyszłości usamodzielnić się i prowadzić normalne życie.

1. Przyczyny rozszczepu kręgosłupa


Prawidłowo zbudowany kręgosłup tworzy kanał kręgowy, w którym znajduje się rdzeń kręgowy i jego opony. W rozszczepie kręgosłupa część kręgów nie posiada prawidłowej budowy – ich trzon nie tworzy z łukiem otworu kręgowego. Tworzy się niezamknięta przestrzeń, przez którą może wydostawać się rdzeń kręgowy wraz z oponami mózgowymi (chroniącymi rdzeń kręgowy) lub same opony w postaci worka. Istnieje więc możliwość powstania tzw. przepukliny opon rdzeniowych lub przepukliny oponowo-rdzeniowej. 

Małe zmiany mogą nie dawać objawów i zostać wykryte przypadkowo.


Przy licznych zmianach rdzeń kręgowy nie funkcjonuje prawidłowo – zaburzone jest przewodnictwo bodźców nerwowych do różnych części ciała. Mózg nie otrzymuje wtedy informacji o czynnikach działających na skórę ani też nie odpowiada na ich działanie. To powoduje, że dziecko nie odczuwa bólu. Mięśnie pozbawione są unerwienia, wiotczeją. Układ kostny ulega zdeformowaniu. Często też inne narządy nie funkcjonują prawidłowo. W wielu przypadkach dochodzi także do wodogłowia, porażeń nerwowych czy zniekształcenia stawów kończyn dolnych.
Ze względu na miejsce powstania, wyróżnia się następujące typy rozszczepów:

• rozszczep kręgosłupa szyjnego,
• rozszczep kręgosłupa piersiowego,
• rozszczep kręgosłupa lędźwiowego,
• rozszczep kręgosłupa krzyżowego,
• nieokreślony rozszczep kręgosłupa.

Przy określaniu typu rozszczepu bierze się także pod uwagę, czy współwystępuje z nim wodogłowie.

 Rozszczep kręgosłupa może powstać w wyniku: infekcji w życiu płodowym, naświetlania matki w ciąży, zatrucia środowiska, niedoboru kwasu foliowego oraz witaminy z grupy B u matki. 


2. Leczenie rozszczepu kręgosłupa


U zdecydowanej większości dzieci już w pierwszej dobie życia przeprowadza się operację zamknięcia rdzenia i skóry na plecach w miejscu wystąpienia wady. U maluchów z czynnym wodogłowiem zakłada się zastawki, zapobiegające narastaniu wodogłowia i niszczeniu struktur mózgu. Bada się również czynność nerek i układu moczowego. By chronić nerki, często stosuje się okresowe cewnikowanie pęcherza. Dzieci z rozszczepem kręgosłupa wymagają opieki i kontroli ze strony różnych specjalistów (neurochirurga, urologa, ortopedy i in.).
Dzieci, które urodziły się z rozszczepem kręgosłupa, przy odpowiedniej rehabilitacji mają szansę na normalne życie. Jeżeli terapia jest prowadzona regularnie, wówczas dziecko może prawidłowo chodzić. Czasami dzieci porozszczepowe muszą korzystać ze specjalistycznego sprzętu ortopedycznego. Niekiedy do sprawnego poruszania się potrzebują jedynie wkładek do butów, a czasami niezbędne są kule bądź wózki inwalidzkie. Skuteczność rehabilitacji zależna jest od miejsca pojawienia się wady.

Wystąpieniu rozszczepu kręgosłupa u dziecka można zapobiec poprzez wprowadzenie do diety przyszłej mamy odpowiednich składników odżywczych. Kobiety w ciąży powinny codziennie przyjmować 4 mg kwasu foliowego. Ryzyko powstania rozszczepu zmniejsza się, gdy kobieta przyjmuje kwas foliowy jeszcze przed zajściem w ciążę. Zdarza się jednak, że mimo obecności kwasu foliowego w codziennej diecie dziecko rodzi się z rozszczepem.