ASPIRYNA czyli dobroczynny kwas acetylosalicylowy

Większość z nas sięga po kwas acetylosalicylowy, potocznie nazywany aspiryną lub polopiryną, w przypadku przeziębienia czy bólu głowy. Ale ten specyfik może cię uratować także przed atakiem serca oraz udarem mózgu. Jak działa aspiryna, kiedy i w jakich dawkach ją przyjmować? Kto nie powinien leczyć się aspiryną?

Aspiryna (polopiryna) ma długą historię. Zaczęło się od wierzby. Już Hipokrates zauważył, że sok z jej liści ma działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne. Dziś wiemy, że kwas acetylosalicylowy (ASA) ma też dobroczynny wpływ na układ krwionośny. Jak to możliwe? Aby poznać odpowiedź – najpierw trochę o naszej krwi.

Aspiryna a krzepliwość

Płytki krwi mają zdolność do skupiania się w miejscu uszkodzenia naczynia krwionośnego, np. skaleczenia. Wywołuje to miejscowy skurcz naczynia i krwawienie się zmniejsza. Płytki tworzą skrzep, który jak korek zatyka ranę. Ale mogą one się zlepiać również wewnątrz tętnic i żył, a taka sytuacja to poważne zagrożenie dla zdrowia i życia. Jeżeli wnętrze tętnicy pokryte jest dojrzałą blaszką miażdżycową, w każdej chwili może ona pęknąć. Wówczas miejsce, w którym to się stało, organizm potraktuje jak ranę na skórze. Zacznie wytwarzać substancję (tromboksan), która przyśpieszy sklejanie się płytek krwi ze sobą oraz ich przyleganie do ściany naczynia. Gdy taki zakrzep (zakrzep przyścienny) będzie duży, zmniejszy światło naczynia i utrudni przepływ krwi. W przypadku zablokowania tętnicy wieńcowej, w ciągu kilku godzin dojdzie do martwicy komórek mięśnia sercowego, czyli zawału. Właśnie tę sytuację może zmienić kwas acetylosalicylowy.

Aspiryna w profilaktyce chorób krążenia

Przeciwzakrzepowe właściwości kwasu acetylosalicylowego odkryto dopiero w ostatnim 20-leciu. Okazało się, że wynikają one ze zdolności ASA do hamowania aktywności enzymu o nazwie cyklooksygenaza, dzięki której wytwarzany jest tromboksan odpowiadający za zlepianie się płytek. Inną zaletą kwasu jest to, że reguluje on intensywność wytwarzania prostacykliny – substancji przeciwstawnej tromboksanowi, czyli zapobiegającej przyklejaniu się płytek krwi do ścian naczyń.
ASA ma też inną ważną cechę – działa przeciwmiażdżycowo. Zlepione ze sobą płytki utrudniają przepływ krwi, co prowadzi do niedotlenienia wszystkich narządów, a zwłaszcza serca. Jeśli jednak regularnie przyjmuje się preparaty zawierające kwas acetylosalicylowy, proces ten przebiega wolniej. Dlatego ASA jest stosowany w profilaktyce chorób układu krążenia.

Komu pomaga aspiryna?

Zalecane obecnie bardzo małe dawki ASA minimalizują jego działania niepożądane. Regularne przyjmowanie leku zalecane jest osobom z zaawansowaną miażdżycą i chorobą wieńcową. Lek podawany jest też zawałowcom, bo redukuje ryzyko wystąpienia kolejnego ataku, zwłaszcza w ciągu pierwszych 30 dni po zawale. Mikrodawki leku (nie mniej niż 75 mg i nie więcej niż 100–160 mg na dobę) są leczeniem z wyboru.
W profilaktyce zakrzepicy pożądany efekt osiąga się dopiero po kilku dniach przyjmowania leku. Dlatego też przez pierwsze dni kuracji zażywa się nawet 320 mg leku na dobę. Później dawkę się zmniejsza.
Przyjmowanie ASA pomaga też osobom z chromaniem przestankowym, czyli zarostową miażdżycą tętnic obwodowych.
Zaleconej przez lekarza dawki nie wolno zmieniać na własną rękę, ponieważ nadmiar ASA może powodować niebezpieczne dla zdrowia skutki.

Aspiryna: kto nie może jej przyjmować?

Preparatów zawierających kwas acetylosalicylowy nie mogą przyjmować:

• osoby cierpiące na chorobę wrzodową żołądka lub dwunastnicy, ponieważ ASA zmniejsza wydzielanie przez ściany żołądka ochronnego śluzu;
• kobiety w pierwszym trymestrze ciąży, bo może dojść do uszkodzenia płodu, np. rozszczepu podniebienia;
• kobiety karmiące piersią, gdyż kwas przenika do mleka i może zaszkodzić dziecku;
• dzieci do 12. roku życia – kwas może spowodować u nich wystąpienie niebezpiecznego zespołu Reye’a;
• astmatycy, bo ASA może wywołać napad duszności;
• osoby ze skazami krwotocznymi i przyjmujące leki przeciwkrzepliwe, ponieważ aspiryna rozrzedza krew;
• chorzy na cukrzycę – kwas nasila działanie leków przeciwcukrzycowych i może dojść do znacznego obniżenia poziomu glukozy we krwi i zasłabnięcia;
• pacjenci czekający na operację na 7–10 dni przed zabiegiem, aby nie zaburzyć procesu krzepnięcia.

Aspiryna: objawy przedawkowania

Jak każdy lek, także kwas acetylosalicylowy można przedawkować. Początkowo objawia się to zawrotami głowy, szumami w uszach, nudnościami, wymiotami, zaburzeniami słuchu i wzroku. Później rozwija się kwasica metaboliczna. Może też dojść do drgawek, śpiączki, zapaści czy niewydolności nerek. Duża dawka ASA może być nawet śmiertelna.

Ważne

Sprawdzaj składniki leków
W wielu lekach przeciwbólowych, przeciwzapalnych i przeciwgorączkowych, po które sięgamy przy przeziębieniu, znajduje się kwas acetylosalicylowy. Dlatego przed zażyciem każdego leku należy sprawdzić jego skład. Jeżeli systematycznie przyjmujesz preparat zawierający kwas acetylosalicylowy, np. z powodów kardiologicznych, dodatkowa dawka leku może być przyczyną poważnych komplikacji zdrowotnych.

http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/domowa-apteczka/aspiryna-czyli-dobroczynny-kwas-acetylosalicylowy_38770.html