uraz kręgosłupa, uraz rdzenia kręgowego, uszkodzenie rdzenia kręgowego, uszkodzenie kręgosłupa, definicja, jak się leczy

Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego to bardzo poważne urazy. Ich przyczyną są głównie wypadki drogowe. Towarzyszą im złamania kończyn dolnych, złamania miednicy, krwiaki opłucnej, urazy głowy i narządów klatki piersiowej. Gdy dochodzi do urazu rdzenia kręgowego, pojawiają się bardzo często zaburzenia czucia, mrowienie. Prawie zawsze dochodzi do utraty przytomności poszkodowanego. Uraz  kręgosłupa i rdzenia kręgowego wymaga specjalistycznego leczenia oraz odpowiednich zabiegów rehabilitacyjnych.

Przyczyny urazu kręgosłupa i rdzenia kręgowego

Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego powstają najczęściej w różnego rodzaju wypadkach. Największy odsetek to wypadki komunikacyjne, głównie wypadki samochodowe czy motocyklowe. Duża część takich urazów kręgosłupa pojawia się w wyniku skoków do wody lub upadku z dużej wysokości, szczególnie u młodych osób. Praktycznie połowa takich urazów to urazy kręgosłupa szyjnego, w mniejszym stopniu urazy kręgosłupa lędźwiowego. Uraz kręgosłupamoże powstać na drodze trzech mechanizmów:

• zgięciowego,
• wyprostnego,
• kompresyjnego.

Mechanizm zgięciowy polega na nadmiernym wygięciu kręgosłupa ku przodowi, najczęściej w wyniku uderzenia w potylicę. Może dojść w tym wypadku do uszkodzenia więzadeł i zwichnięcia kręgów lub złamania trzonu kręgów. Mechanizm wyprostny polega na nadmiernym wyproście kręgosłupa, w wyniku działania urazu od przodu kręgosłupa. Złamanie kompresyjne natomiast pojawia się głównie w wyniku upadku z wysokości. Odłamy kostne ulegają przemieszczeniu, uszkadzając rdzeń kręgowy.

Objawy uszkodzenia rdzenia kręgowego

Uszkodzenia rdzenia kręgowego dzieli się na całkowite lub częściowe. Uszkodzenie całkowite powoduje zniesienie wszystkich rodzajów czucia (dotyku, bólu, temperatury, ułożenia) oraz porażenie wszystkich mięśni od miejsca uszkodzenia w dół.
Znany jest podział urazów rdzenia kręgowego wg Frankela:

• A – całkowite uszkodzenie rdzenia;
• B – uszkodzenie rdzenia z całkowitym porażeniem ruchowym i zniesieniem czucia powierzchownego. Zachowane jest jednak śladowe czucie głębokie, a więc czucie ułożenia, np. w stopach;
• C – uszkodzenie z niedowładami znacznego stopnia. Uniemożliwione jest poruszanie kończynami. Zalicza się tutaj również chorych z uszkodzeniem połowiczym typu Browna-Sequarda;
• D – uszkodzenie rdzenia z niedowładami mniejszego stopnia. Niedowłady te utrudniają poruszanie kończynami, ale go nie uniemożliwiają;
• E – brak zaburzeń neurologicznych.

Postępowanie przy urazie kręgosłupa i rdzenia kręgowego

Przy tego typu urazie ważne jest udzielenie pierwszej pomocy. Należy pamiętać, że nie wolno ruszać takiego pacjenta, aby nie pogorszyć urazu kręgosłupa i rdzenia kręgowego. Po przyjeździe pogotowia ratunkowego poszkodowany ma zakładany kołnierz ortopedyczny oraz układany jest prosto na szynach lub specjalnej desce ratowniczej, po czym przewożony jest do ośrodka medycznego. Ważne jest, aby jak najwcześniej rozpoznać, jak doszło do urazu. Gdy widoczne są obrażenia na twarzy, czole, nosie, to najprawdopodobniej doszło do urazu w mechanizmie wyprostnym, natomiast obrażenia potylicy wskazują na mechanizm zgięciowy. Należy także rozpoznać, czy uraz ma charakter stabilny, czy niestabilny. Diagnostyka urazu kręgosłupa polega na badaniu radiologicznym i wykonaniu zdjęcia AP oraz bocznego.

Leczenie urazów kręgosłupa i rdzenia kręgowego polega na leczeniu neurochirurgicznym, farmakologicznym oraz odpowiedniej rehabilitacji.  Gdy dochodzi do uszkodzenia rdzenia kręgowego, stosowane jest leczenie zmniejszające obrzęki oraz leczenie przeciwzapalne, przez podawanie np. kortykosteroidów. Podawany jest również tlen, aby nie doszło do niedotlenienia. Wykonywana jest intubacja pacjenta. W leczeniu zachowawczym stosowane są gorsety czy kołnierze stabilizujące kręgosłup. Celem leczenia operacyjnego jest natomiast odbarczenie rdzenia kręgowego. Rehabilitacja polega na prowadzeniu ćwiczeń oddechowych, ćwiczeń biernych. Następnie możliwie szybko włącza się ćwiczenia czynne, początkowo izometryczne, potem w odciążeniu, wolne i z oporem. Ważna jest szybka pionizacja pacjenta, najpierw bierna, później czynna.