Stenoza (ciasnota) kanału kręgowego

Stenozą (ciasnotą) kanału kręgowego określamy jego zwężenie prowadzące do ucisku struktur nerwowych, co może być przyczyną przewlekłego bólu krzyża, pośladków i ud, utykania, osłabienia czucia w kończynach dolnych i utrudnienia chodzenia, co powoduje znaczące obniżenie aktywności fizycznej.

Najczęściej stenoza kanału kręgowego pojawia się w wyniku postępu zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, będących rezultatem naturalnego procesu starzenia. Za postęp choroby odpowiedzialne są zmiany następujące w obrębie wielu elementów kostnych i tkanek miękkich kręgosłupa - obniżenie i zmiany zwyrodnieniowe dysku, pofałdowanie więzadła żółtego, przerost torebki stawowej i wyrostków stawowych. Zwężenie światła kanału kręgowego może prowadzić do ucisku na worek oponowy lub opuszczające kanał kręgowy w otworach międzykręgowych korzenie nerwowe. Choroba dotyczy zazwyczaj odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Do najczęściej występujących objawów choroby należą lędźwioból, chromanie neurologiczne (postępujące skrócenie możliwego do pokonania podczas chodu odcinka, spowodowane narastającym uciskiem na struktury nerwowe wewnątrz zwężonego kanału kręgowego) oraz ból promieniujący do kończyn dolnych. Zazwyczaj objawy zmniejszają się przy pochyleniu do przodu lub po krótkim odpoczynku w pozycji siedzącej, na skutek odciążenia struktur nerwowych.

Objawowa stenoza kanału kręgowego dotyczy zazwyczaj pacjentów w wieku powyżej 50. roku życia, jakkolwiek w rzadkich przypadkach może pojawiać się u osób młodszych, zazwyczaj w związku z wrodzonym wąskim kanałem kręgowym.

Jakie są możliwości leczenia?

Odpowiednio dobrane leczenie zachowawcze wykorzystujące odpoczynek, gorsety ortopedyczne, fizjoterapię oraz farmakoterapię może przynieść pozytywny efekt, szczególnie w początkowej, mniej zaawansowanej fazie choroby.

Jeśli objawy choroby nasilają się mimo zastosowania nieoperacyjnych metod leczenia, należy rozważyć wykonanie zabiegu operacyjnego. Bezwzględnym wskazaniem do leczenia chirurgicznego są postępujące objawy neurologiczne, w tym zespół ogona końskiego, objawiający się zaburzeniami kontroli oddawania moczu i kału oraz funkcji seksualnych, jak również osłabienie siły mięśniowej i czucia w obrębie kończyn dolnych.

Leczenie chirurgiczne

Celem leczenia chirurgicznego jest odciążenie uciśniętych struktur nerwowych. Zabieg dekompresji (poszerzenia) kanału kręgowego polega na usunięciu przerośniętych struktur będących przyczyną ucisku na struktury nerwowe. Zabieg można wykonać sposobem fenestracji, czyli wykonania otworu w więzadle żółtym, usuwając przerośnięte torebki stawów międzywyrostkowych, osteofity (narośla) kostne i nadmiar więzadła żółtego. Przy współistniejącej niestabilności operowanego segmentu niezbędna może okazać się stabilizacja z użyciem śrub przeznasadowych i implantów międzytrzonowych. Zmiany zlokalizowane na wielu poziomach zmuszają nierzadko do rozszerzenia zakresu zabiegu operacyjnego.

Jeżeli zmiany w obrębie kanału kręgowego związane są głównie z obniżeniem przestrzeni dyskowej i wypukliną dyskową na przedniej powierzchni kanału oraz pofałdowaniem więzadła żółtego w jego tylnej części, rozważyć można mniej inwazyjny sposób leczenia, polegający na umieszczeniu specjalnego sztywnego implantu pomiędzy wyrostkami kolczystymi w tylnej części kręgosłupa.

silne leki przeciwbólowe, lek przeciwbólowy: Pentazocyna

Działanie

Lek przeciwbólowy, pochodna benzomorfanu, należy do grupy syntetycznych analgetyków opioidowych o charakterze agonistyczno-antagonistycznym. Cechy agonisty wykazuje w stosunku do receptorów typu k, co odpowiada aktywności przeciwbólowej i sedatywnej, oraz typu s, co przejawia się zaburzeniami nastroju i dysforią. Częściowe działanie agonistyczne wykazuje w stosunku do receptorów typu μ (5-krotnie słabsze od agonistycznego działania morfiny). Jest antagonistą receptorów d. Zaliczany do słabych opioidów – leków II stopnia drabiny analgetycznej wg WHO. Wykazuje 10-krotnie słabsze działanie w porównaniu z morfiną. Wywołuje depresję oddechową. Nie zwęża źrenic. Zwiększa stężenie endogennych katecholamin w surowicy krwi, przez co zwiększa opór obwodowy i podnosi ciśnienie tętnicze. Podnosi też ciśnienie w tętnicy płucnej. W większych dawkach wykazuje działanie inotropowoujemne na mięsień sercowy. Słabiej niż inne opioidy podwyższa ciśnienie w drogach żółciowych. Może być podawana p.o. i pozajelitowo, po podaniu p.o. ze względu na efekt pierwszego przejścia jej dostępność biologiczna wynosi tylko 20%. Jest dobrze rozpuszczalna w tłuszczach, wiąże się z białkami osocza w 50–70%. Metabolizm przebiega w wątrobie, a wydalana jest z moczem w postaci glukuronianów i w 5–25% w postaci niezmienionej. t_1/2 wynosi 2–5 h. U palaczy tytoniu metabolizm pentazocyny przebiega szybciej. Przenika przez łożysko i do pokarmu kobiecego. Długotrwałe stosowanie może wywołać uzależnienie, a nagłe odstawienie – zespół abstynencyjny. Działanie przeciwbólowe pentazocyny jest słabe i krótkotrwałe – pojawia się 2–3 min po podaniu i.v., 10–20 min po podaniu i.m. lub s.c. Po podaniu i.m. t_max wynosi 15–45 min, po podaniu i.v. – 15–60 min, po podaniu p.o. 1–3 h. Działanie przeciwbólowe utrzymuje się przez 3–5 h.

Wskazania

Zwalczanie bólu o dużym lub umiarkowanym nasileniu. Premedykacja przed zabiegiem operacyjnym.

Przeciwwskazania

Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu, upośledzenie oddychania, astma, zwłaszcza w okresie zaostrzenia, zmniejszona rezerwa oddechowa, choroby obturacyjne układu oddechowego, niewydolność serca spowodowana przewlekłą chorobą płuc, uraz głowy, podwyższone ciśnienie śródczaszkowe, zatrucie alkoholem. Zachować ostrożność u chorych na porfirię. Szczególnie ostrożnie stosować w ostrej fazie zawału serca, w zawale z towarzyszącym nadciśnieniem tętniczym lub z niewydolnością lewokomorową serca. W niewydolności wątroby i/lub nerek należy zmniejszyć dawkę, dobierając ją ściśle do zapotrzebowania pacjenta. Choroby wątroby nasilają działania niepożądane (lęk, zawroty głowy, bezsenność), co może wynikać z upośledzenia metabolizmu leku. Ostrożnie stosować u chorych z drgawkami w wywiadzie. Ostrożnie stosować u chorych z niedoczynnością tarczycy, niewydolnością kory nadnerczy, guzem chromochłonnym rdzenia nadnerczy, łagodnym rozrostem gruczołu krokowego, zapalnymi lub obturacyjnymi chorobami jelit, zapaleniem pęcherzyka żółciowego, zapaleniem trzustki, zespołem ostrego brzucha o nieznanej przyczynie, po zatruciu alkoholem lub w trakcie majaczenia alkoholowego, a także w trakcie leczenia inhibitorami MAO i 14 dni po jego zakończeniu. Unikać podawania s.c. ze względu na ryzyko uszkodzenia tkanek w miejscu wstrzyknięcia, zwłaszcza w razie konieczności stosowania wielokrotnego; w takich przypadkach podawać i.m., zmieniając za każdym razem miejsce wstrzyknięcia. Ze względu na krótkotrwałe działanie, częste występowanie objawów psychomimetycznych oraz efekt pułapowy, uniemożliwiający zwiększanie dawek leku w celu uzyskania efektu analgetycznego, nie zaleca się podawania pentazocyny w bólach przewlekłych (np. pochodzenia nowotworowego). Długotrwałe stosowanie dużych dawek pentazocyny może wywołać uzależnienie. Ostrożnie stosować u osób uzależnionych oraz stosujących wcześniej opioidowe leki przeciwbólowe – może wywołać objawy odstawienne.

Interakcje

Nasila depresyjne działanie na układ nerwowy leków uspokajających (w tym pochodnych fenotiazyny, trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych), nasennych, anestetyków dożylnych i wziewnych, alkoholu. U osób otrzymujących inne opioidy o agonistycznym typie działania podanie pentazocyny może wywołać objawy zespołu abstynencyjnego oraz znieść ich efekt przeciwbólowy. Działanie pentazocyny może zostać zniesione przez nalokson. Podczas równoległego stosowania z inhibitorami MAO może wystąpić nadciśnienie tętnicze i pobudzenie OUN; należy zachować ostrożność podczas stosowania pentazocyny w okresie leczenia inhibitorami MAO oraz 14 dni po ich odstawieniu. Palenie tytoniu może zmniejszać skuteczność pentazocyny.

Skutki uboczne

Najczęściej występują nudności, wymioty, senność, nadmierne wydzielanie potu, zawroty głowy, oszołomienie. Depresja oddechowa, zaburzenia psychozomimetyczne, halucynacje, omamy, ból głowy, dezorientacja, niezwykłe marzenia senne, bezsenność, splątanie, drżenia, parestezje, omdlenie, napady drgawkowe, zwiększenie ciśnienia śródczaszkowego, depersonalizacja, zwłaszcza u osób w podeszłym wieku i otrzymujących duże dawki leku, euforia, nadciśnienie tętnicze, tachykardia, depresja krążenia, rzadko niedociśnienie tętnicze, zaparcie, suchość błony śluzowej jamy ustnej, skurcz dróg żółciowych, ból brzucha, zaburzenia widzenia, zaburzenia akomodacji, zwężenie źrenic, zmniejszenie liczby krwinek białych, rzadko agranulocytoza (zwykle odwracalna), przemijająca eozynofilia o umiarkowanym nasileniu, stwardnienie tkanek miękkich, guzki, zagłębienie skóry w miejscu wykonywania wstrzyknięć, owrzodzenia i znaczne stwardnienie skóry i tkanki podskórnej, a także rzadziej głębiej położonych mięśni, dreszcze, zmiany częstości i siły skurczów macicy podczas porodu, rzadko zatrzymanie moczu, objawy odstawienne w przypadku przewlekłego stosowania dużych dawek. Opisywano przypadki reakcji nadwrażliwości, w tym reakcji anafilaktycznej, zapalenia skóry ze świądem, a także toksycznej martwicy rozpływnej naskórka oraz rumienia wielopostaciowego. Przedawkowanie: senność, depresja oddychania, niedociśnienie; w ciężkich przypadkach pogłębiająca się śpiączka i niewydolność serca. Antagonista nalokson. Leczenie objawowe, w tym przeciwdrgawkowe, wspomaganie oddychania.

Ciąża i laktacja

Kategoria C; w okresie okołoporodowym lub w dużych dawkach – D. U kobiet w ciąży stosować wyłącznie w razie zdecydowanej konieczności. Podawana w okresie okołoporodowym może być przyczyną depresji oddechowej noworodka. W okresie karmienia piersią należy zachować ostrożność.

Dawkowanie

Dorośli i dzieci po 12. rż. 45–60 mg i.m., s.c. lub 30 mg i.v. co 3–4 h. Maks. dawka jednorazowa i.m., s.c. 60 mg, i.v. 30 mg, maks. dawka dobowa 360 mg, u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca – 150 mg/d. Dzieci 1.–12. rż. Premedykacja do znieczulenia, zwalczanie bólu pooperacyjnego, uzupełnianie leczenia przeciwbólowego przez maks. 7 dni; dawki maks. 1 mg/kg mc. i.m. lub s.c., 0,5 mg/kg mc. i.v.; odstępy między dawkami powinny wynosić co najmniej 6 h. U pacjentów w podeszłym wieku stosować mniejsze dawki lub zwiększyć odstęp między dawkami.

Uwagi

Pentazocyna może upośledzać zdolność do prowadzenia pojazdów i obsługi urządzeń mechanicznych w ruchu. Preparatu do stosowania pozajelitowego nie należy mieszać w strzykawce z roztworami barbituranów ani płynami zawierającymi wodorowęglan sodu, ponieważ może ulec wytrąceniu.

silne leki przeciwbólowe, lek przeciwbólowy: Kodeina

Działanie

Eter metylowy morfiny występujący w niewielkich ilościach w opium; otrzymywana z morfiny. Wykazuje ośrodkowe działanie przeciwkaszlowe, a także słabe działanie uspokajające i przeciwbólowe. Wchłania się dobrze z przewodu pokarmowego. Maks. stężenie w surowicy osiąga w ciągu 60 min, t_1/2 wynosi 3 h. Metabolizowana jest w wątrobie do norkodeiny i morfiny, a następnie w postaci glukuronianiów wydalana z moczem.

Wskazania

Suchy, uporczywy kaszel. Jako lek przeciwbólowy, także w skojarzeniu z nieopioidowymi lekami przeciwbólowymi.

Przeciwwskazania

Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu, ciężka astma oskrzelowa, niewydolność oddechowa, uzależnienie od opioidów, niewydolność nerek lub wątroby. Nie stosować u chorych nieprzytomnych i w śpiączce. Nie podawać dzieciom do 2. rż. Zachować ostrożność, stosując lek u dzieci, szczególnie po zabiegu usunięcia migdałków, ze względu na przypadki wystąpienia bezdechu w czasie snu. Ostrożnie stosować w przypadku występowania zaburzeń świadomości, zwiększonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego, chorób dróg żółciowch, rozrostu gruczołu krokowego, utrudnionego odpływu moczu, niedoczynności kory nadnerczy lub tarczycy.

Interakcje

Nasila działanie depresyjne na OUN leków przeciwdepresyjnych, nasennych (pochodne kwasu barbiturowego), neuroleptyków i klonidyny. Podawana z lekami opioidowymi zwiększa ich działanie depresyjne na ośrodek oddechowy. Nasila działanie etanolu. Równoległe stosowanie chinidyny osłabia działanie przeciwbólowe i prawdopodobnie przeciwkaszlowe kodeiny u osób szybko metabolizujących.

Skutki uboczne

Stosowana długotrwale zwiększa lepkość wydzieliny oskrzelowej. Może powodować depresję ośrodka oddechowego, obrzęk płuc, wymioty, zaparcia, suchość w jamie ustnej, zaburzenia snu, bóle i zawroty głowy, objawy alergiczne. Po przewlekłym stosowaniu dużych dawek może rozwinąć się uzależnienie, a także tolerancja na działanie przeciwbólowe i przeciwkaszlowe.

Ciąża i laktacja

Kategoria C. Nie stosować w I trymestrze ciąży ani w okresie okołoporodowym. Nie podawać kobietom karmiącym piersią – zmniejsza laktację, przenika do pokarmu kobiecego. Karmienie można podjąć 6 h po podaniu ostatniej dawki leku.

Dawkowanie

P.o. Dorośli: przeciwkaszlowo stosuje się kodeinę w dawce 10–20 mg 4–6 ×/d, przeciwbólowo 15–60 mg 6 ×/d. Maks. dawka jednorazowa wynosi 100 mg, dobowa – 300 mg. Dzieci: przeciwkaszlowo 2.–6. rż. 1 mg/kg mc./d w 4 daw. podz., maks. dawka dobowa 30 mg, 6.–12. rż. 5–10 mg 4–6 ×/d, maks. dawka dobowa wynosi 60 mg. Przeciwbólowo 0,5–1 mg/kg mc. 4–6 ×/d; w preparatach złożonych zawierających kodeinę i nieopioidowy lek przeciwbólowy – zgodnie z zaleceniami producenta danego preparatu, zwykle do kilku razy na dobę.

Uwagi

Podczas leczenia nie należy prowadzić pojazdów mechanicznych, obsługiwać maszyn oraz spożywać alkoholu.

leki przeciwbólowe przeciwzapalne, Ketonal 50mg, kapsułki

Wskazania: 
  Leczenie objawowe zapalnych i zwyrodnieniowych schorzeń reumatycznych (reumatoidalne zapalenie stawów, osteoartrozy). Łagodzenie niektórych zespołów bólowych (bóle o umiarkowanym nasileniu, bolesne miesiączkowanie).

Dawkowanie: 
  Doustnie, podczas posiłków. Dawkę i częstotliwość przyjmowania leku ustala lekarz.   Nie należy stosować u dzieci.    W trakcie leczenia nie wolno spożywać alkoholu.   Aby leczenie było skuteczne i jak najbardziej bezpieczne należy przestrzegać zaleceń lekarza prowadzącego.   Zapoznaj się z właściwościami leku opisanymi w ulotce przed jego zastosowaniem.   Przed zastosowaniem leku należy sprawdzić datę ważności podaną na opakowaniu (etykiecie). Nie należy stosować leku po terminie ważności. Przechowuj lek w szczelnie zamkniętym opakowaniu, w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci, zgodnie z wymogami producenta.   Lek ten został przepisany przez lekarza prowadzącego celem leczenia konkretnego schorzenia.   Nie należy go odstępować innym osobom ani używać w innych okolicznościach bez konsultacji z lekarzem.    

Możliwe skutki uboczne: 
  Najczęściej występują zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (niestrawność, nudności, wzdęcia, bóle brzucha, biegunka lub zaparcia), ból głowy. Mogą wystąpić skórne reakcje alergiczne. Rzadziej mogą wystąpić: wymioty, brak łaknienia, zapalenie jamy ustnej, zawroty głowy, bezsenność, zaburzenia psychiczne. Podobnie jak dla całej grupy NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych) może wystąpić ryzyko krwawień z przewodu pokarmowego, wrzodu żołądka.   Preparat może wpływać na sprawność psychofizyczną (zawroty głowy, senność) - w trakcie jego przyjmowania nie zaleca się prowadzenia pojazdów i obsługi urządzeń mechanicznych.   W przypadku wystąpienia innych, niewymienionych objawów niepożądanych, należy również poinformować o nich lekarza.

Poinformuj lekarza: 
 Gdy masz nadwrażliwość na ketoprofen lub inne niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), czynną chorobę wrzodową żołądka lub dwunastnicy, schorzenia wątroby i/lub nerek. Opisz szczegółowo swoje dolegliwości.   Gdy przyjmujesz inne niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), leki przeciwzakrzepowe, preparaty litu, metotreksat, leki moczopędne. Należy poinformować lekarza o pozostałych, przyjmowanych preparatach, nawet o tych dostępnych bez recepty.   Jeśli jesteś lub przypuszczasz, że jesteś w ciąży, a także gdy karmisz piersią.   

lek przeciwbólowy, zastrzyki, Morfina, Morphini sulfas WZF

MORPHINI SULFAS WZF

(Morphini sulfas)
10 mg/ml, roztwór do wstrzykiwań
20 mg/ml, roztwór do wstrzykiwań
1 ml roztworu do wstrzykiwań Morphini sulfas WZF zawiera jako
substancję czynną: 10 mg morfiny siarczanu oraz
substancje pomocnicze: sodu chlorek, sodu pirosiarczyn, disodu edetynian, wodę do wstrzykiwań.
1 ml roztworu do wstrzykiwań Morphini sulfas WZF zawiera jako
substancję czynną: 20 mg morfiny siarczanu oraz
substancje pomocnicze: sodu chlorek, sodu pirosiarczyn, disodu edetynian, wodę do wstrzykiwań.
Opakowania
10 ampułek 1 ml w tekturowym pudełku.
Nazwa i adres podmiotu odpowiedzialnego
Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa S.A.
ul. Karolkowa 22/24; 01-207 Warszawa
Spis treści ulotki:

1. Co to jest lek Morphini sulfas WZF i w jakim celu się go stosuje
2. Zanim zastosuje się lek Morphini sulfas WZF
3. Jak stosować lek Morphini sulfas WZF
4. Możliwe działania niepożądane
5. Przechowywanie leku Morphini sulfas WZF
6. Inne informacje

1. Co to jest lek Morphini sulfas WZF i w jakim celu się go stosuje

Lek Morphini sulfas WZF zawiera morfinę, która należy do opioidowych leków przeciwbólowych o bardzo silnym działaniu. Lek zawiera także w składzie środki konserwujące i jest przeznaczony do podawania podskórnego, domięśniowego, dożylnego oraz doustnego (pacjentom dorosłym na zlecenie lekarza, po rozcieńczeniu wodą).
Lek Morphini sulfas WZF stosuje się w bólu ostrym i przewlekłym o różnym nasileniu, od umiarkowanego do silnego, który nie ustępuje po zastosowaniu leków przeciwbólowych innych niż opioidowe. Morfina jest stosowana we wszystkich rodzajach bólu, w tym pooperacyjnych i przewlekłych, najczęściej pochodzenia nowotworowego, z wyjątkiem bólu spowodowanego skurczem mięśni gładkich, np. dróg żółciowych.

2. Zanim zastosuje się lek Morphini sulfas WZF

Nie należy stosować leku Morphini sulfas WZF w następujących przypadkach:

• nadwrażliwość na morfinę, inne opioidowe leki przeciwbólowe lub na którykolwiek ze składników leku,
• upośledzenie oddychania lub choroba obturacyjna górnych dróg oddechowych,
• kolka wątrobowa,
• ostre zatrucie alkoholem,
• stosowanie leków z grupy inhibitorów monoaminooksydazy i okres 2 tygodni po ich odstawieniu,
• stany chorobowe przebiegające z drgawkami,
• urazy głowy,
• zespół ostrego brzucha,
• guz chromochłonny nadnerczy,
• podwyższone ciśnienie wewnątrzczaszkowe,
• śpiączka.

Zachować szczególną ostrożność stosując lek Morphini sulfas WZF:

• u pacjentów z niedoczynnością tarczycy, niewydolnością kory nadnerczy, astmą, zmniejszoną rezerwą oddechową, przerostem gruczołu krokowego, niedociśnieniem, wstrząsem, chorobami zapalnymi lub upośledzeniem drożności jelit, miastenią (nużliwością mięśni), nadużywających leków oraz osłabionych - lekarz może zalecić zmniejszenie dawki morfiny;
• u osób z kolką wątrobową lub innymi zaburzeniami dróg żółciowych, morfina może powodować podwyższenie ciśnienia w drogach żółciowych i nasilić dolegliwości bólowe.

Należy skonsultować się z lekarzem, nawet jeśli powyższe ostrzeżenia dotyczą sytuacji występujących w przeszłości.
Zachowanie szczególnej ostrożności u niektórych szczególnych grup stosujących lek
Stosowanie leku Morphini sulfas WZF u pacjentów z niewydolnością wątroby lub nerek
Podczas podawania morfiny pacjentom z zaburzeniem czynności wątroby zaleca się ostrożność.
U osób z zaburzeniem czynności nerek, po podaniu morfiny, stwierdzano długotrwałe zahamowanie czynności oddechowej o ciężkim przebiegu.
Stosowanie leku Morphini sulfas WZF u pacjentów w podeszłym wieku
U pacjentów w podeszłym wieku należy zmniejszyć dawki morfiny.
Ciąża
Przed zastosowaniem każdego leku należy poradzić się lekarza.
Stosowanie leku u kobiet w ciąży wymaga zachowania szczególnej ostrożności - morfina może być stosowana wyłącznie w przypadku zdecydowanej konieczności.
Nie zaleca się stosowania morfiny podczas porodu, bez względu na drogę podania.
U noworodków urodzonych przez matki przyjmujące długotrwale morfinę mogą wystąpić: nadpobudliwość, zaburzenia czynności żołądka i jelit, ciężkie zaburzenia oddychania, ziewanie, kichanie, osutka plamista, podwyższona temperatura ciała.
Karmienie piersią
Przed zastosowaniem każdego leku należy poradzić się lekarza.
Morfina przenika do mleka kobiecego. Nie ustalono, jaki ma to wpływ na niemowlę karmione piersią. Należy zachować ostrożność podczas stosowania leku u kobiet karmiących piersią.
Prowadzenie pojazdów i obsługa maszyn
Morfina zmniejsza sprawność psychofizyczną. Podczas stosowania leku nie należy prowadzić pojazdów mechanicznych i obsługiwać maszyn.
Ważne informacje o niektórych składnikach leku Morphini sulfas WZF
Ze względu na zawartość pirosiarczynu sodu, lek rzadko może powodować ciężkie reakcje nadwrażliwości i skurcz oskrzeli.
Stosowanie innych leków
Należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych ostatnio lekach, nawet tych, które wydawane są bez recepty.

• Działanie uspokajające morfiny nasilają: leki znieczulające, nasenne, uspokajające, przeciwlękowe, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, pochodne fenotiazyny, alkohol.
• Morfina nasila działanie obniżające ciśnienie tętnicze leków uspokajających, przeciwpsychotycznych, innych leków obniżających ciśnienie tętnicze.
• Morfina nasila działanie alkoholu.
• Leki zaliczone do cholinolitycznych, takie jak atropina, mogą jedynie częściowo odwrócić skurcz dróg żółciowych, lecz wywierają wpływ na przewód pokarmowy i drogi moczowe, w wyniku czego mogą wystąpić ciężkie zaparcia i zatrzymanie moczu.
• Morfina zmniejsza stężenie cyprofloksacyny w osoczu, dlatego nie zaleca się podawania morfiny w premedykacji, jeśli stosowana jest cyprofloksacyna.
• Podczas stosowania z morfiną może wystąpić hamowanie działania na układ pokarmowy cyzaprydu, metoklopramidu i domperydonu.
• Podczas stosowania morfiny i leków zwanych dopaminergicznymi, a także selegiliny (leki stosowane w chorobie Parkinsona) stwierdzano u pacjentów wysoką temperaturę ciała oraz działanie toksyczne na ośrodkowy układ nerwowy.
• Morfina opóźnia wchłanianie meksyletyny.
• Cymetydyna może hamować metabolizm opioidowych leków przeciwbólowych, (zwiększa ich stężenie w osoczu).

3. Jak stosować lek Morphini sulfas WZF

Lek Morphini sulfas WZF należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza.
W przypadku wątpliwości należy ponownie skontaktować się z lekarzem.
Uwaga: leku nie należy podawać podpajęczynówkowo i nadtwardówkowo.
Morfina tworzy nierozpuszczalne połączenia z heparyną. Nie należy mieszać w jednej strzykawce roztworów morfiny i heparyny.
Dawkowanie ustala lekarz indywidualnie dla każdego pacjenta. Lek podaje się podskórnie, domięśniowo lub dożylnie. Dorosłym pacjentom lekarz może zalecić rozcieńczenie zawartości ampułki wodą i zażycie doustne.
Lek należy stosować systematycznie. Zmian w dawkowaniu leku można dokonywać tylko po konsultacji z lekarzem.
Dawkowanie zwykle stosowane:
Dorośli:

• w ostrym bólu zwykle

	10 mg do 15 mg (0,1 do 0,15 mg/kg mc.) podskórnie lub domięśniowo,
	albo
	2 mg do 8 mg dożylnie (z szybkością 2 mg/min).

W razie potrzeby dawki można powtarzać co 4 godziny.

• w bólu przewlekłym 5 mg do 20 mg doustnie, podskórnie, lub domięśniowo co 4 godziny.

Pacjentom w podeszłym wieku zazwyczaj podaje się połowę dawki przeznaczonej dla młodszych osób dorosłych.
Dzieci:

• zwykle stosuje się podskórnie lub domięśniowo 0,1 do 0,2 mg/kg mc., w razie potrzeby co 4 godziny; nie należy przekraczać 15 mg na dawkę;
• u noworodków zalecana dawka to 0,1 mg/kg mc. podskórnie, w razie potrzeby co 4 do 6 godzin.

Uwaga: Nie zaleca się podawania morfiny doustnie dzieciom.
W przypadku stosowania leku u noworodków lub niemowląt, zaleca się stałą obserwację.
W przypadku wrażenia, że działanie leku Morphini sulfas WZF jest za mocne lub za słabe, należy zwrócić się do lekarza.
W przypadku zastosowania większej dawki leku Morphini sulfas WZF
Oznakami przedawkowania są: bardzo silne zwężenie źrenic („szpilkowate źrenice”), śpiączka, płytki oddech, sinica, chłodna skóra, wiotkość kończyn. Może dojść do zahamowania czynności oddechowej, wystąpienia niedociśnienia z niewydolnością serca, obniżenia temperatury ciała, wystąpienia drgawek (szczególnie u niemowląt i dzieci), rozpadu mięśni poprzecznie prążkowanych prowadzącego do niewydolności nerek. W razie zastosowania większej niż zalecana dawki leku, należy niezwłocznie zwrócić się do lekarza. Należy zastosować oddech wspomagany lub zastępczy, podać tlen. Specyficzną odtrutką jest nalokson.
W przypadku pominięcia dawki leku Morphini sulfas WZF
Nie należy stosować dawki podwójnej leku w celu uzupełnienia pominiętej dawki.
Po przerwaniu leczenia lekiem Morphini sulfas WZF mogą wystąpić
Objawy zespołu abstynencyjnego występują zwłaszcza w przypadku nagłego zaprzestania stosowania morfiny przez osoby uzależnione. Są to: nudności, biegunka, kaszel, dysforia (zaburzenia nastroju), łzawienie, rozszerzenie źrenic, katar, bezsenność (z równoczesnym uporczywym ziewaniem), zlewne poty, podwyższenie ciśnienia tętniczego, drżenia mięśniowe, piloerekcja („gęsia skórka”), utrata łaknienia, niewielki wzrost częstości oddechu, uczucie rozlanego bólu w wielu miejscach ciała, bardzo silny głód narkotyku oraz majaczenie. Nasilenie objawów zależy od stanu pacjenta, wielkości i częstości podawania dawek oraz czasu stosowania. U pacjentów otrzymujących morfinę ze wskazań medycznych uzależnienie występuje rzadko.

4. Możliwe działania niepożądane

Jak każdy lek, Morphini sulfas WZF może powodować działania niepożądane.
Podczas stosowania morfiny w standardowych dawkach najczęściej występują: nudności, wymioty, zaparcia, senność, stan splątania. Tolerancja na lek rozwija się wraz z przedłużającym się stosowaniem, co nie dotyczy zaparć.
Mogą wystąpić: trudności w oddawaniu moczu, skurcz moczowodów lub dróg żółciowych oraz zmniejszenie objętości moczu, suchość w jamie ustnej, pocenie, zaczerwienienie twarzy, zawroty głowy, zwolnienie akcji serca, kołatanie serca, niedociśnienie ortostatyczne, obniżenie temperatury ciała, niepokój, zaburzenia nastroju, omamy, zwężenie źrenic. Wymienione działania niepożądane występują częściej u pacjentów leczonych ambulatoryjnie niż u osób obłożnie chorych, także u pacjentów bez silnych dolegliwości bólowych.
U niektórych pacjentów może wystąpić podwyższenie ciśnienia wewnątrzczaszkowego.
Po zastosowaniu dużych dawek morfiny występowała sztywność mięśniowa.
Morfina stosowana długotrwale może prowadzić do uzależnienia psychicznego i fizycznego, a przy nagłym przerwaniu długotrwałego leczenia, do wystąpienia zespołu abstynencyjnego.
Może wystąpić pokrzywka, świąd, niedociśnienie tętnicze, zaczerwienienie. Zgłaszano kontaktowe zapalenie skóry oraz ból i podrażnienie w miejscu wstrzyknięcia leku. Rzadko występowały reakcje anafilaktyczne po dożylnym podaniu morfiny.
U niektórych osób w czasie stosowania leku Morphini sulfas WZF mogą wystąpić inne działania niepożądane. W przypadku wystąpienia objawów niepożądanych, także niewymienionych w tej ulotce, należy poinformować o nich lekarza.

5. Przechowywanie leku Morphini sulfas WZF

Przechowywać w temperaturze nie wyższej niż 25^○C. Chronić od światła. Nie zamrażać.
Przechowywać w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci.
Nie należy stosować leku Morphini sulfas WZF po upływie terminu ważności zamieszczonego na opakowaniu.

6. Inne informacje

W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji należy zwrócić się do podmiotu odpowiedzialnego:
Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa S.A
ul. Karolkowa 22/24; 01-207 Warszawa
tel. (22) 691 39 00

opioidowy lek przeciwbólowy-Tramal (Tramadol)

Wskazania:
 Ból o średnim i dużym nasileniu.

Dawkowanie:  

W zależności od postaci leku - doustnie (kapsułki, krople doustne, tabletki powlekane o przedłużonym działaniu), doodbytniczo (czopki) lub w powolnych wstrzyknięciach domięśniowych, dożylnych lub podskórnych (roztwór do wstrzykiwań). Preparat można przyjmować niezależnie od posiłków, kapsułki i tabletki połykając w całości i popijając niewielką ilością płynu, nie dzielić ani nie rozgryzać, krople należy przyjmować z niewielką ilością płynu lub "na cukier". Dawkę (w zależności od intensywności bólu i indywidualnej wrażliwości) i częstotliwość stosowania leku ustala lekarz.   Uwaga! Nie stosować w leczeniu uzależnień od opioidów. W czasie terapii nie wolno spożywać alkoholu.   Aby leczenie było skuteczne i jak najbardziej bezpieczne należy przestrzegać zaleceń lekarza prowadzącego.     Zapoznaj się z właściwościami leku opisanymi w ulotce przed jego zastosowaniem.   Przed zastosowaniem leku należy sprawdzić datę ważności podaną na opakowaniu (etykiecie). Nie należy stosować leku po terminie ważności. Przechowuj lek w szczelnie zamkniętym opakowaniu, w miejscu niedostępnym i niewidocznym dla dzieci, zgodnie z wymogami producenta.   Lek ten został przepisany przez lekarza prowadzącego celem leczenia konkretnego schorzenia. Nie należy go odstępować innym osobom ani używać w innych okolicznościach bez konsultacji z lekarzem.

Możliwe skutki uboczne:


 Bardzo często: nudności i zawroty głowy. Często: wymioty, zaparcia, nadmierne pocenie się, suchość w jamie ustnej, ból głowy, splątanie. Mogą wystąpić także zaburzenia czynności układu krążenia (kołatanie serca, omdlenia) - występujące szczególnie podczas podawania dożylnego leku oraz u pacjentów osłabionych lub po wysiłku fizycznym. Rzadko obserwowano: osłabienie mięśni szkieletowych, zmiany łaknienia oraz zaburzenia w oddawaniu moczu. W pojedynczych przypadkach opisywano drgawki pochodzenia mózgowego - występowały one prawie wyłącznie po podaniu dożylnym dużych dawek leku oraz jednoczesnym leczeniu środkami mogącymi obniżyć próg drgawkowy lub wywołać drgawki. Lek może wywołać uzależnienie, szczególnie u pacjentów z tendencją do nadużywania leków, oraz mogą wystąpić objawy związane z reakcją odstawienia, podobne do obserwowanych po odstawieniu opioidów. W pojedynczych przypadkach zaobserwowano zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych.   Lek może upośledzać sprawność psychomotoryczną, zdolność prowadzenia pojazdów oraz obsługę maszyn.

Poinformuj lekarza: 

Gdy masz nadwrażliwość na tramadol lub pozostałe składniki preparatu, padaczkę, schorzenia wątroby i/lub nerek, jesteś uzależniony od opioidów, padaczkę, skłonność do występowania drgawek pochodzenia mózgowego.   Gdy przyjmujesz leki z grupy inhibitorów monoamioksydazy - MAO (lub zażywałeś je w ciągu 14 dni poprzedzających leczenie), leki przeciwdepresyjne, leki przeciwlękowe, nasenne i inne leki działające hamująco na ośrodkowy układ nerwowy. Ponadto należy poinformować lekarza o wszystkich ostatnio przyjmowanych lekach, nawet tych dostępnych bez recepty.   Jeśli jesteś lub przypuszczasz, że jesteś w ciąży, a także gdy karmisz piersią. Nie zaleca się stosowania preparatu w okresie ciąży i karmienia piersią.

lek przeciwbólowy w plastrze: Durogesic (Fentanyl)

Wskazania do stosowania:

 

Leczenie bólu przewlekłego oraz bólu opornego na leczenie, wymagającego podawania leków opioidowych.

 

 

Działanie:

 

Silny lek przeciwbólowy z grupy czystych agonistów receptora opioidowego mi. Główne działanie terapeutyczne to analgezja i uspokojenie. Za minimalne efektywne stężenie analgetyczne (MAC) przyjmuje się 0,3-1,5 ng/ml (u osób nie leczonych wcześniej opioidami). Wykazuje typowe dla opioidów działania ośrodkowe, w tym zwolnienie częstości oddechów, zmniejszenie wrażliwości ośrodka oddechowego na CO₂ (klinicznie istotne zmniejszenie pojemności oddechowej pojawia się rzadko przy stężeniu fentanylu w surowicy < 3 ng/ml), zwężenie źrenic, nudności i wymioty. Ponadto spowolnienie motoryki przewodu pokarmowego, zmniejszone wydzielanie i zwiększone napięcie mięśniowe w obrębie zwieraczy przewodu pokarmowego. Działania niepożądane są częstsze po przekroczeniu stężenia 2 ng/ml fentanylu w surowicy. Plaster zbudowany jest z warstwy ochronnej (na zewnątrz) i dwóch warstw czynnościowych: poliestrowej warstwy zewnętrznej i zawierającej fentanyl, poliakrylowej warstwy przylepnej. Preparat zapewnia po naklejeniu na skórę pierwszego plastra stopniowe narastanie stężenia fentanylu we krwi aż do osiągnięcia stanu równowagi między 12 a 24 h. Dalej stężenie fentanylu we krwi utrzymuje się na względnie stałym poziomie przez 72 h i zależy od powierzchni zastosowanego plastra. Zmiana plastra po 72 h powoduje utrzymanie stałego stężenia leku we krwi. Po usunięciu plastra stężenie fentanylu we krwi zmniejsza się stopniowo o około 50% w ciągu 17 h (zakres 13-22 h), jeśli plaster był stosowany przez 24 h. Po usunięciu plastra preparatu po jego 72-godzinnej aplikacji, stężenie fentanylu zmniejsza się stopniowo, a średni końcowy okres półtrwania utrzymuje się w zakresie 20-25 h. Pacjenci w podeszłym wieku lub wyniszczeni mogą mieć wydłużony okres półtrwania leku. W około 84% lek wiąże się z białkami osocza (frakcja niezwiązana we krwi: 13-21%). Metabolizowany jest głównie w wątrobie przy udziale cytochromu P450 3A4 (około 90% N-dealkilacja, utlenianie). Główny metabolit - norfentanyl jest nieaktywny. Około 75% dawki jest wydalane z moczem w większości w postaci metabolitów, mniej niż 10% wydalane jest w postaci nie zmienionej. Około 9% dawki jest wydalane z kałem, przede wszystkim w postaci metabolitów. Badania po dożylnym stosowaniu fentanylu wskazują, że u pacjentów w podeszłym wieku może występować zmniejszony klirens nerkowy, wydłużony okres półtrwania oraz większa wrażliwość na lek. W odniesieniu do preparatu Durogesic nie stwierdzono w tej grupie pacjentów istotnych różnic farmakokinetycznych, z wyjątkiem tendencji do występowania większego stężenia leku we krwi. 

 

 

Działania niepożądane:

 

Notowano działania niepożądane: wymioty (4,3%), reakcje miejscowe (ropień), zawroty głowy, krwotoki, bóle brzucha, żółtaczkę (2,1%), oraz bardzo rzadko (<0,01%): wstrząs anafilaktyczny, reakcje anafilaktyczne lub rzekomoanafilaktyczne, jadłowstręt, depresję, splątanie, halucynacje, niepokój, euforię, pobudzenie, bezsenność, drgawki (w tym drgawki kloniczne i drgawki typu grand mal), amnezję, senność, ból i zawroty głowy, drżenie, parestezje, tachykardię lub bradykardię, retencję moczu, niedociśnienie lub nadciśnienie, depresję ośrodka oddechowego (w tym zaburzenia oddechu, zatrzymanie oddechu i zwolnienie rytmu oddychania, hipowentylację, duszność), nudności, wymioty, zaparcia, biegunkę, dyspepsję, suchość błony śluzowej jamy ustnej, wysypkę, rumień, świąd, nasilone pocenie, zaburzenia seksualne, zespół odstawienny, ogólne osłabienie, reakcje miejscowe. Przy stosowaniu przewlekłym może rozwinąć się tolerancja na lek oraz uzależnienie fizyczne i psychiczne. U niektórych pacjentów po zamianie dotychczas stosowanych opioidów na Durogesic lub w przypadku nagłego odstawienia leczenia mogą wystąpić objawy odstawienia (takie jak nudności, wymioty, biegunka, niepokój i dreszcze). W przypadku przedawkowania fentanylu należy szybko usunąć plaster, fizycznie i słownie stymulować pacjenta a następnie podać antagonistę receptorów mi (nalokson 0,4 mg w razie konieczności co 2-3 minuty). 

 

 

Przeciwwskazania:

 

Nadwrażliwość na fentanyl lub pozostałe substancje zastosowane w plastrze. Nie stosować w leczeniu bólu ostrego (w tym pooperacyjnego). 

 

 

Interakcje:

 

Nasila działanie leków wpływających depresyjnie na o.u.n. (opioidów, leków uspokajających, nasennych, anestetyków, fenotiazyn, trankwilizerów, leków przeciwhistaminowych o działaniu ośrodkowym, alkoholu), leków zwiotczających, ketaminy, co może objawić się hipowentylacją, hipotensją, nasiloną sedacją lub śpiączką. Notowano działania niepożądane u pacjentów leczonych inhibitorami MAO - ocena tej interakcji nie jest jednoznaczna, w związku z tym pacjentów takich należy traktować jako grupę zwiększonego ryzyka. Silne inhibitory cytochromu CYP3A4 (np. podawany doustnie rytonawir) mogą powodować zwiększenie stężenia fentanylu we krwi, wydłużyć działanie terapeutyczne, nasilić działania niepożądane lub depresję ośrodka oddechowego - jednoczesne stosowanie obu leków nie jest wskazane, z wyjątkiem pacjentów pozostających pod dokładną obserwacją. Wykazano, że itrakonazol w dawce 200 mg/dobę stosowany przez 4 dni nie wpływa istotnie na farmakokinetykę fentanylu (stosowanego dożylnie). 

 

 

Dawkowanie:

 

Indywidualnie w oparciu o ocenę stanu ogólnego chorego, rozpoznania, dotychczasowego stosowania opioidów, występowania tolerancji na opioidy. U pacjentów, którzy nie otrzymywali uprzednio silnych opioidów podawanie należy rozpocząć od najmniejszej dawki plastra = 25 µg/h. U leczonych opioidami należy ocenić dotychczas stosowaną dawkę dobową (przeliczając na morfinę stosowaną doustnie, przyjmując stosunek dawki domięśniowej do doustnej = 1:3 lub korzystając z tabeli dawek ekwianalgetycznych opioidów dołączonej do opakowania). Przy dobowym doustnym zapotrzebowaniu na morfinę < 135 mg należy użyć plaster 10 cm², tj. 25 µg/h; przy dawkach większych odpowiednio większy plaster lub kombinację kilku naklejonych równocześnie, przyjmując wstępnie: dobowa, doustna dawka morfiny 90 mg = Durogesic 25 µg/h. Zarówno u pacjentów leczonych jak i nie leczonych uprzednio opioidami oceny działania preparatu Durogesic można dokonać dopiero po 24 h. Jeżeli działanie przeciwbólowe jest niewystarczające - dawkę należy zwiększyć po 3 dniach i korygować w odstępach trzydniowych. Zazwyczaj dawki zwiększa się o 25 µg/h, biorąc pod uwagę zapotrzebowanie pacjenta na dodatkowe dawki analgetyków. Wycofywanie się z uprzednio stosowanego leczenia innymi metodami należy rozpocząć w momencie przyklejenia plastra Durogesic i przeprowadzać stopniowo, aż do osiągnięcia pełnej skuteczności preparatu. W tym okresie chory może wymagać dodatkowych dawek innego leku przeciwbólowego o krótkim czasie działania (NLPZ, paracetamol, leki morfinopodobne). Należy unikać leków o działaniu częściowo agonistycznym lub antagonistycznym na receptor opioidowy. W razie pojawienia się bolów przebijających pacjenci mogą okresowo wymagać dodatkowych dawek analgetyków o krótkim czasie działania. W celu uniknięcia objawów odstawiennych przy przerywaniu stosowania leku zaleca się jego stopniowe odstawienie.
Plaster należy starannie nakleić na czystą (oczyszczoną wodą bez użycia środków drażniących lub zmieniających przepuszczalność, tj. mydła, olejków, płynów do mycia, balsamów), suchą, nieowłosioną (w razie potrzeby ostrzyżoną, a nie ogoloną), niezmienioną (bez podrażnień i zmian popromiennych) skórę płaskich powierzchni tułowia lub górnych części ramion. Plaster należy nosić 72 h. Kolejny plaster, po usunięciu zużytego, można nakleić na inne miejsce (w to samo miejsce można nakleić lek po kilkudniowej przerwie). Pacjenci z przyklejonym plastrem mogą się kąpać, brać prysznic, pływać. 

 

 

Ciąża i karmienie piersią:

 

Nie ustalono bezpieczeństwa stosowania fentanylu podczas ciąży - lek może być stosowany w ciąży i wieku rozrodczym jedynie w przypadku, gdy korzyści z leczenia przewyższają ryzyko dla płodu. Fentanyl jest wydzielany do mleka matki - nie stosować w okresie karmienia piersią. 

 

 

Uwagi:

 

Należy zachować ostrożność (monitorować stan pacjenta ewentualnie zmniejszyć dawkę) u chorych z: chorobami płuc (np. z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc), istniejącą depresją oddechową, stwierdzonym lub zagrażającym nadciśnieniem śródczaszkowym, zaburzeniami świadomości, śpiączką, hiperkapnią, stanem po urazie czaszkowo-mózgowym, bradyarytmią, zaburzeniami czynności wątroby lub nerek, w wieku podeszłym, wyniszczonych, z wysoką gorączką (przyspiesza wchłanianie), niedoczynnością tarczycy, niewydolnością kory nadnerczy, rakiem prostaty, alkoholizmem, bólami brzucha o nieustalonej etiologii. Stężenie fentanylu w surowicy krwi po usunięciu plastra preparatu zmniejsza się stopniowo, dlatego pacjenci, u których wystąpiły ciężkie zdarzenia niepożądane (szczególnie depresja ośrodka oddechowego) powinni być monitorowani przez następne 24 h po usunięciu plastra. Nie ustalono skuteczności i bezpieczeństwa stosowania preparatu u dzieci.

Discektomia lędźwiowa, operacja kręgosłupa

Discektomia lędźwiowa jest jedną z najczęściej wykonywanych procedur w chirurgii kręgosłupa. Pierwsza część nazwy pochodzi od łacińskiego słowa discus czyli krążek (potocznie dysk) natomiast -ektomia również pochodzi z łaciny i oznacza wycięcie. Zatem discektomia oznacza wycięcie krążka międzykręgowego (dysku).

W praktyce nie usuwa się części zewnętrznej - pierścienia włóknistego, lecz zaledwie położone ośrodkowo jądro miażdżyste. Celem zabiegu jest wycięcie fragmentu dysku uciskającego korzeń nerwowy, co najczęściej objawia się bólem promieniującym do nogi.

Wskazania

Najczęstszym wskazaniem do wykonania discektomii lędźwiowej jest ból promieniujący do nogi spowodowany wysuniętym fragmentem dysku uciskającym korzeń nerwowy. Aby właściwie zdiagnozować przyczynę bólu konieczne jest wykonanie badań obrazowych, największą czułość ma badanie rezonansu magnetycznego (MRI). Discektomię można wykonać wyłącznie gdy lokalizacja bólu odpowiada obrazowi radiologicznego (każdy korzeń nerwowy posiada określony obszar, który unerwia) oraz - co bardzo ważne - podjęto próbę leczenia zachowawczego, takiego jak leczenie farmakologiczne i/lub fizykoterapia. Poza wyjątkowymi przypadkami nie należy operować pacjentów, u których jedynym objawem jest ból trwający mniej niż 3 miesiące.

 

Ból inny niż korzeniowy (bez promieniowania do kończyn dolnych lub pośladków), taki jak ból krzyża nie powinien być leczony za pomocą discektomii. Przebieg zabiegu
Discektomia najczęściej wykonywana jest w znieczuleniu ogólnym, w ułożeniu na brzuchu. Po nacięciu skóry na długości ok. 2-5 cm odsuwane są mięśnie przykręgosłupowe. Następnie należy naciąć więzadło żółte, czyli twardą błonę chroniącą zawartość kanału kręgowego, tak aby wejść do kanału kręgowego. Z reguły do uwidocznienia wpadniętego dysku konieczne jest usunięcie niewielkiego fragmentu tylnej części kręgu. Po odsunięciu worka oponowego, który zawiera korzenie nerwowe należy usunąć fragment dysku powodujący ucisk na korzeń nerwowy. Strategia polegająca tylko na usuwaniu kawałka dysku powodującego ucisk jest obecnie preferowana przez większość chirurgów. Po uwolnieniu korzenia nerwowego zaszywana jest powięź mięśni przykręgosłupowych a następnie skóra. Zazwyczaj czas zabiegu, w zależności od doświadczenia chirurga to 20-45 minut przy śladowej utracie krwi.

Czego spodziewać się po zabiegu
Przy prawidłowej kwalifikacji do leczenia operacyjnego pacjenci odczuwają ulgę natychmiast po zabiegu, często ból nogi ustępuje całkowicie. Inaczej jest z bólem krzyża, jeśli objaw ten towarzyszył bólowi nogi przed zabiegiem. Ból ten wycofuje się powoli a sporadycznie może wręcz nasilić się po zabiegu. W większości ośrodków pacjent po discektomii wypisywany jest do domu 1-2 dni po zabiegu. Następnie zaleca się ograniczenie aktywności, która może obciążać kręgosłup na około 30 dni od operacji. Po tym czasie większość osób operowanych wraca do pracy.
Możliwe powikłania
Wykonanie discektomii, podobnie jak w przypadku każdego innego zabiegu operacyjnego, obarczone jest pewnym ryzykiem powikłań, choć zdarzają się one rzadko. Najczęstsze powikłania to: brak poprawy; uszkodzenie korzenia objawiające się bólem, drętwieniem lub osłabieniem siły mięśni nogi; wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego; infekcja. Powikłania te najczęściej całkowicie ustępują.
Rodzaje discektomii
Mikrodiscektomia to discektomia wykonana z wykorzystaniem mikroskopu operacyjnego lub innego powiększenia. Główną zaletą jest doskonały wgląd w pole operacyjne przy bardzo niewielkim cięciu. Coraz częściej wykonywana discektomia endoskopowa to odmiana procedury, w której wykorzystany jest endoskop, czyli cienka, długa rura zawierająca kamerę oraz miejsce na wprowadzenie narzędzi. Wielką zaletą obu metod jest zmniejszenie inwazyjności zabiegu, który w przypadku discektomii endoskopowej może być wykonany z cięcia skórnego nawet o długości mniejszej niż 2 cm.

 

stabilizacja międzykolczysta, operacja kręgosłupa

 Stabilizatory międzykolczysty to grupa implantów wszczepianych w tylnej części kręgosłupa, pomiędzy wyrostki kolczyste. Ich mechanizm działania polega na ograniczeniu przeprostu kręgosłupa prowadzącego do nasilenia dolegliwości bólowych spowodowanych wpuklaniem się krążka międzykręgowego oraz więzadeł do kanału kręgowego.

Już w latach sześćdziesiątych zauważono, że pacjenci ze stenozą lędźwiową odczuwają ulgę przy pochylaniu kręgosłupa do przodu. Jako alternatywę do niewygodnego gorsetu wprowadzono implant międzykolczysty. Jego zadaniem jest utrzymywanie sąsiednich trzonów w lekkim przodopochyleniu a także zapobieganie szkodliwemu przeprostowi. W badaniach naukowych wykazano, że poprzez podniesienie przestrzeni międzykręgowej implant międzykolczysty zwiększa przekrój kanału kręgowego oraz otwiera otwory międzkręgowe, przez które wychodzą nerwy. Wyróżnia się dwa rodzaje implantów: statyczne, najczęściej w postaci sztywnego walca dynamiczne, wykonane z materiału, który ulega odkształceniom, dodatkowo działając jak amortyzator

Wskazania
Głównym wskazaniem do implantacji jest stosunkowo niewielka stenoza, czyli zwężenie światła kanału kręgowego, powodujące ból dolnego odcinka kręgosłupa oraz trudności z chodzeniem. Typowy pacjent ma około 60 lat, odczuwa ból po przejściu około 300-500 metrów i w badaniu MRI uwidoczniona jest niezbyt zaawansowana stenoza. Ponadto obecnie trwają badania nad zastosowaniem implantów międzykolczystych w leczeniu niewielkich zmian zwyrodnieniowych krążka międzykręgowego. Przeciwwskazania do zabiegu
Główne przeciwwskazania do zły stan zdrowia, z zwłaszcza zaburzenia krzepnięcia krwi. Przeciwwskazania specyficzne dla kręgosłupa to m.in. osteoporoza, złamanie kręgosłupa, kręgozmyk węzinowy, czynna infekcja.


Technika operacyjna

Zabieg jest małoinwazyjny. Klasycznie po nacięcie skóry w linii środkowej na długości ok. 4-8 cm należy delikatnie oddzielić mięśnie od kręgosłupa. Następnie usuwane jest więzadło międzykolczyste, a w niektórych typach implantów również nadkolczyste. Po oczyszczeniu przestrzeni wprowadzany jest implant. Tkanki podskórne i skóra są szyte w sposób typowy.
Niedawno pojawiły się na rynku pierwsze urządzenia implantowane przezskórnie, cięcie skórne w tym wypadku wynosi ok. 2 cm, uraz mięśniowy jest minimalny. Z ich szerszym stosowaniem należy poczekać do czasu pojawienia się pierwszych wyników leczenia opartych na badaniu większej grupy pacjentów.

Po zabiegu

Ponieważ zabieg jest małoinwazyjny możliwa jest pionizacja już w dniu zabiegu, choć zazwyczaj pacjenci wstają w drugiej dobie. Wypis ze szpitala, przy braku powikłań, w drugiej dobie po zabiegu. Zaleca się pacjentom ograniczenie aktywności przez pierwszy miesiąc po zabiegu.

Możliwe powikłania

Ponieważ urządzenie implantowane jest powierzchownie, bez wchodzenia do kanału kręgowego, zabieg jest stosunkowo bezpieczny. Powikłania występują rzadko. Sporadycznie zdarzają się: przemieszczenie implantu, złamanie wyrostka kolczystego, krwiak w miejscu operacji oraz infekcja.

operacja kręgosłupa, dyskopatia, operacja dyskopatii, laminektomia, endoskopowa operacja kręgosłupa, artrodeza, artroplastyka, stabilizacja międzytrzonowa, stabilizacja przeznasadowa, nukleoplastyka, leczenie dyskopatii, dyskopatia szyjna, dyskopatia piersiowa, dyskopatia lędźwiowa

Jedną z podstawowych aktywności zawodowych współczesnego neurochirurga, jest przyczynowe leczenie najbardziej rozpowszechnionej poza chorobami krążenia patologii człowieka - chorób kręgosłupa, a więc chirurgia kręgosłupa.
„Leczenie przyczynowe” to usuwanie przyczyny choroby, a nie łagodzenie jej objawów takich jak ból, zapalenie, patologiczne napięcie mięśniowe, które oferują pacjentom lekarze innych specjalności. Gdy boli cię ząb możesz zażyć lek przeciwbólowy, przyłożyć do policzka kostkę lodu; to przyniesie ulgę, podobnie jak ulgę przyniesie wizyta u neurologa, czy fizjoterapeuty w ostrym incydencie kręgosłupowym, ale wyleczyć przyczynowo twój zepsuty ząb może tylko stomatolog, a uszkodzony kręgosłup - tylko specjalista chirurgii kręgosłupa – neurochirurg lub spondyloortopeda. Zwróć uwagę, że gdy zepsuje się twój samochód, to natychmiast biegniesz do mechanika: trzeba wymienić, naprawić zepsuty element, mało kto wierzy, że mechaniczne uszkodzenie moż- na naprawić przez dołożenie smaru, albo umycie karoserii... . Dlaczego tak się boimy ingerencji mechanicznej w kręgosłup ?...
W ostatnich latach dokonał się ogromny postęp w technikach neurochirurgicznych mających na celu przywrócenie prawidłowych własności mechanicznych naszego kręgosłupa, które zakłóca jego choroba. Postęp ten sprowadza się do tego, że ingerencje te są coraz szybsze, bezpieczniejsze, skuteczniejsze. Gdy zaczynaliśmy swoją karierę zawodową przed 20 laty pacjent po operacji kręgosłupa leżał w łóżku 2 tygodnie, potem był „uruchamiany”, rehabilitowany.... Obecnie nie znamy procedury operacyjnej na kręgosłupie, po której pacjent nie mógłby być „uruchomiony” i wypisany do domu później niż następnego dnia i to bez żadnej zewnętrznej stabilizacji (gorsetu, kołnierza) i bez specjalnych zaleceń ograniczających aktywność ruchową. Równocześnie współczynnik powikłań spadł poniżej 0,4%, a więc zabieg operacyjny na kręgosłupie stał się bezpieczniejszy niż zażycie tabletki Aspiryny ! Dlaczego nie rozumieją tego ludzie cierpiący na rozmaite schorzenia kręgosłupa, które można łatwo przerwać prostą neurochirurgiczną procedurą operacyjną, a której się boją ze względu na zakorzenione i podtrzymywane - niestety czasem przez specjalistów, uprzedzenia i zabobony?
Rozmawiając o kręgosłupie i jego patologiach, łatwiej zrozumiemy problemy związane z jego leczeniem.
Kręgosłup człowieka składa się z 24 pojedynczych kręgów (odpowiednio w odcinku szyjnym 7, odcinku piersiowym 12 i w odcinku lędźwiowym 5 oraz z kości krzyżowej i kości guzicznej. Kręgi są połączone ze sobą za pomocą stawów międzykręgowych, więzadeł i dysków. Wewnątrz tak zbudowanego rusztowania znajduje się kanał kręgowy wypełniony przez struktury nerwowe odpowiedzialne za przekazywanie bodźców z mózgu do poszczególnych partii ciała i z powrotem. Strukturami nerwowymi przebiegającymi w kanale kręgowym są: rdzeń kręgowy i korzenie nerwowe. Rdzeń kręgowy połączony w górnej części z mózgiem wypełnia kanał kręgowy od wysokości pierwszego kręgu szyjnego C1 do wysokości ostatniego kręgu piersiowego Th12, lub drugiego kręgu lędźwiowego L2 zależnie od płci, budowy anatomicznej, wzrostu człowieka. Od dolnego końca rdzenia kręgowego, czyli od poziomu Th12-L2 w kanale znajdują się już tylko korzenie nerwowe biegnące w pęczku zwanym ogonem końskim i biegną aż do końca kanału kręgowego zazwyczaj do poziomu dolnego kości krzyżowej. Korzenie nerwowe odchodzą od rdzenia kręgowego od wysokości C1 na każdym poziomie kanału kręgowego i wychodzą na zewnątrz przez otwory międzykręgowe znajdujące się pomiędzy poszczególnymi kręgami kręgosłupa. Dyski znajdujące się pomiędzy trzonami kręgów są swoistymi amortyzatorami kręgosłupa człowieka, ich zwyrodnienie – najczęstsza forma patologii kręgosłupa współczesnego człowieka - prowadzi do tak zwanej dyskopatii; w jej przebiegu mogą wystąpić różne objawy kliniczne, z których pierwszym i najczęstszym jest ból.
Najczęstszą przyczyną dolegliwości bólowych są zmiany zwyrodnieniowe w strukturze dysku. Do zmian strukturalnych w dysku dołączają się również zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze w stawach międzykręgowych i krawędziach trzonów kręgosłupa w kierunku kanału kręgowego i otworów międzykręgowych prowadzące do zmian stenotycznych, skutkujących patologicznymi objawami ubytkowymi i podrażnieniowymi. W przebiegu zmian zwyrodnieniowych dochodzi do takiego osłabienia struktury dysku, która doprowadza do przemieszczenia się części dysku zwanego jądrem miażdżystym do kanału kręgowego. Wpuklanie się dysku do kanału kręgowego i ucisk przez dysk na struktury nerwowe wywołuje dolegliwości bólowe o typie rwy, czyli promieniowania bólu do kończyn. Zależnie od zaawansowania choroby, mogą do objawów bólowych dołączyć się objawy neurologiczne pod postacią zaburzenia funkcji rdzenia kręgowego i korzeni nerwowych. Zależnie od poziomu uszkodzonego dysku, dyskopatię dzielimy na szyjną, piersiową i lędźwiową. Objawy dyskopatii różnią się zależnie od poziomu kręgosłupa i stopnia ucisku struktur nerwowych. W przypadku rozpoznania dyskopatii na podstawie objawów klinicznych opisanych poniżej oraz na podstawie badania rezonansu magnetycznego, pacjenta kwalifikuje się do leczenia usprawniającego lub operacyjnego.
W przypadku dyskopatii szyjnej dolegliwości bólowe dotyczą najczęściej karku, potylicy oraz często towarzyszy im promieniowanie bólu do kończyn górnych oraz górnej powierzchni pleców. W przypadku bardziej zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych, mogą pojawić się ubytkowe objawy neurologiczne pod postacią zaburzeń czucia dotyku w kończynach górnych, osłabienia siły mięśniowej o różnym nasileniu, zwane niedowładem, które może dotyczyć tylko kończyn górnych (tzw. radikulopatia) lub w wyniku uszkodzenia rdzenia kręgowego - może dotyczyć kończyn górnych i dolnych (tzw. mielopatia szyjna).
W grupie wiekowej do 45 roku życia pomiędzy 70-95 % populacji przebyło co najmniej raz epizod bólu odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Duża grupa pacjentów z bólami odcinka lędźwiowego kręgosłupa bagatelizuje ten problem często z niewiedzy. Niewiele wiemy o profilaktyce, mechanizmach które te dolegliwości powodują, o tym gdzie się udać w sytuacji gdy problem ten się powtarza, nie ustępuje lub przeszkadza w naszym życiu zawodowym czy rodzinnym. Innym problemem jest brak edukacji zdrowotnej w naszym społeczeństwie, jak również brak dostępu do specjalistów zajmujących się schorzeniami kręgosłupa. Przecież każdy z nas, nawet ten najbardziej zapracowany, gdyby miał odpowiednią wiedzę na temat następstw zaniedbywania narastających i powtarzających się dolegliwości bólowych kręgosłupa znalazłby pół godziny dziennie na ćwiczenia. Skutkiem niewiedzy jest również strach przed udaniem się do specjalisty neurochirurga. Każdy powinien wiedzieć, że ból kręgosłupa przedłużający się powyżej 4 tygodni, jak również ból promieniujący do kończyn jest sygnałem, że problem jest trochę poważniejszy i powinniśmy skontaktować się ze specjalistą w celu konsultacji i wykonania odpowiedniej diagnostyki, którą w tym przypadku jest rezonans magnetyczny. Pamiętajmy, że ból dolnego odcinka kręgosłupa trwający powyżej 3 miesięcy staje się bólem przewlekłym, z którym walka jest dużo trudniejsza i przynosi gorsze efekty. Z drugiej strony pamiętajmy również, że tylko do 3% pacjentów z dolegliwościami bólowymi kręgosłupa lędźwiowego, u których rozpoznano dyskopatię lędźwiową, wymaga ostatecznie leczenia operacyjnego. W większości przypadków pacjenci wymagają w pierwszej kolejności intensywnego leczenia pod okiem specjalistów rehabilitacji.
Tylko u niewielkiej grupy pacjentów, u których objawy kliniczne i obraz badań radiologicznych jest poważny, pierwszym etapem leczenia jest leczenie operacyjne. Najpoważniejszymi objawami skłaniającymi neurochirurga do podjęcia decyzji o pilnej operacji są ubytkowe objawy neurologiczne pod postacią osłabienia funkcji mięśni kończyn dolnych, zaburzenia funkcji zwieraczy, zaburzenia czucia dotyku na kończynach dolnych, jak również bardzo silny zespół bólowy z promieniowaniem do kończyn dolnych.
Nukleoplastyka jest minimalnie inwazyjnym zabiegiem dekompresji krążka międzykręgowego. Wskazana jest w leczeniu pacjentów z objawową zamkniętą przepukliną jądra miażdżystego. Celem nukleoplastyki jest zmniejszenie ciśnienia w obrębie chorego krążka międzykręgowego i tym samym ustąpienie jego objawowej kompresji na struktury nerwowe. Nukleoplastyka należy do grupy tzw. wewnątrzdyskowych metod operacyjnych, które sprowadzają się do wprowadzenia przez skórę, pod kontrolą rtg, kaniuli do chorego dysku międzykręgowego i częściowe zniszczenie go poprzez dowolne medium (mechanicznie, laserowo, termicznie, chemicznie). W miejscu tym, należy podkreślić, że każda z tych metod ma bardzo ograniczone zastosowanie do rzeczywiście niewielkich dyskopatii przebiegających z zachowaniem ciągłości pierścienia włóknistego chorego krążka.
Mikrochirurgiczna i endoskopowa metoda usuwania jądra miażdżystego w odcinku lędźwiowym kręgosłupa jest metodą otwartą operacji kręgosłupa z dostępu od tyłu. Stosowany jest jedynie mniej inwazyjny niż w metodzie klasycznej dostęp do kręgosłupa. Od metody klasycznej różni się ponadto używanym powiększeniem optycznym w postaci mikroskopu operacyjnego lub endoskopu, zwiększając bezpieczeństwo pacjenta. Metoda ta jest bardziej inwazyjna niż nukleoplastyka, bo wymaga nacięcia skóry – 2 - 5cm, ale można ją stosować do wszystkich typów dyskopatii, więc zarówno tych z zachowaniem, jak i przerwaniem ciągłości pierścienia włóknistego i więzadła podłużnego tylnego.
Klasyczną metodę usuwania jąder miażdżystych w odcinku lędźwiowym kręgosłupa ze stabilizacją międzytrzonową i stabilizacją przeznasadową stosuje się w przypadku zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, tzw. spondylozie lędźwiowej, w przypadku niestabilności kręgosłupa lędźwiowego oraz w przypadku kręgozmyku w odcinku lędźwiowym. Wykonuje się wówczas usunięcie dysków od tyłu poprzez laminektomię (usunięcie łuku kręgu) lub przez fenestrację (pomiędzy łukami kręgów). W miejscu po usuniętym dysku umieszcza się sztywny implant węglowy lub biowchłanialny. Następnie w trzony kręgów wkręca się śruby tytanowe i łączy się je za pomocą prętów tytanowych. Wadą tej metody jest brak ruchu kręgosłupa w operowanym odcinku, dlatego stosowana jest tylko w przypadkach zaawansowanej choroby kręgosłupa.
Dyskopatia szyjna i metody jej operacyjnego leczenia.
Rozwój cywilizacji, siedzący tryb życia, często w połączeniu z wielogodzinną pracą w niefizjologicznych pozycjach na przykład przed komputerem jest jednym z powodów występowania choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa szyjnego, której składową jest dyskopatia szyjna. Podobnie jak w przypadku dolegliwości bólowych odcinka lędźwiowego kręgosłupa, również bóle karku, głowy, bóle kończyn górnych przedłużające się powyżej 4 tygodni, powinny nas skłonić do wizyty u specjalisty, oraz wykonania diagnostyki, którą w tym przypadku jest rezonans magnetyczny.
W przypadku dolegliwości bólowych związanych z dyskopatią szyjną, tak jak w przypadku dyskopatii lędźwiowej, tylko nieliczni pacjenci wymagają leczenia operacyjnego, większość natomiast uzyskuje poprawę po odpowiednio przeprowadzonej intensywnej rehabilitacji.
Pacjentom kwalifikującym się do leczenia operacyjnego dyskopatii szyjnej zaleca się poddanie operacji usunięcia dysku z dostępu przedniego ze stabilizacją międzytrzonową sztuczną protezą dysku (sztuczny dysk). Dotyczy to w szczególności pacjentów bez cech zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa szyjnego.
W przypadku bardziej zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa szyjnego wykonywana jest operacja usunięcia dysku szyjnego z dostępu przedniego ze stabilizacją międzytrzonową, wszczepem węglowym lub z materiałów biowchłanialnych.
Operacyjny dostęp przedni z usuwaniem jądra miażdżystego i stabilizacją międzytrzonową w odcinku szyjnym kręgosłupa liczy sobie już ponad pół wieku. W Polsce został po raz pierwszy wprowadzony przez profsora Jana Haftka w 1965 roku, a został rozwinięty w Klinikach Neurochirurgii w Łodzi i w Bytomiu. Wówczas po usunięciu dysku kręgosłup stabilizowało się za pomocą kości pobranej z talerza biodrowego pacjenta. Metoda dostępu jest cały czas ta sama, natomiast nastąpiła znaczna ewolucja w metodzie stabilizacji kręgosłupa. Obecnie mamy do dyspozycji dwie metody stabilizacji międzytrzonowej po usunięciu dysku szyjnego: artrodezę i artroplastykę przy użyciu ruchomych protez.
Artrodeza, czyli stabilizacja sztywna, nieruchoma, polega na zastosowaniu sztywnych międzytrzonowych klatek tytanowych, węglowych, polimerowych lub sztywnych klatek z materiałów biowchłanialnych. Sztywne implanty, zwane potocznie „cage” („klatka”) mają spełnić funkcję podporową w przestrzeni po usuniętym dysku oraz dać rusztowanie dla zrostu kostnego. Pozostają one w kręgosłupie do końca naszego życia (tak jak się to dzieje w przypadku wszczepów węglowych i z polimerów) lub ulegają biodegradacji i są całkowicie zastępowane nowowytworzoną kością. Wadą tego rodzaju stabilizacji jest usztywnienie kręgosłupa na jednym lub większej ilości poziomów (zależnie od ilości usuwanych dysków), co może sprzyjać powstawaniu dyskopatii na innych poziomach kręgosłupa szyjnego. Problemy nie występują w przypadku zastosowania jako stabilizacji międzytrzonowej artroplastyki.
Artroplastyka polega na zastosowaniu sztucznej protezy dysku wszczepianej w miejsce po usunięciu chorego dysku. Zasadą tego rodzaju stabilizacji międzytrzonowej jest uzyskanie funkcji podporowej z jednoczasowym zachowaniem ruchomości kręgosłupa na operowanym odcinku. Wadą tej metody są dość duże koszty protezy dysku.