Osłabienie (niedowład) kończyn

Wyraźny spadek siły mięśni, aż do zupełnego ich porażenia, jest objawem uszkodzenia układu nerwowego w obrębie tzw. drogi ruchowej, prowadzącej impulsy nerwowe z kory mózgu do mięśni.

W zależności od miejsca uszkodzenia, powstający niedowład będzie miał różny zasięg i różne cechy charakterystyczne.

Wyróżnia się cztery główne miejsca, w których może dojść do uszkodzenia drogi ruchowej:
• mózg i rdzeń kręgowy,
• nerw obwodowy,
• styk nerwowo-mięśniowy,
• mięsień.

Uszkodzenie mózgu i rdzenia kręgowego powoduje niedowład nazywany ośrodkowym. Cechą tego niedowładu jest wzmożone napięcie mięśniowe typu scyzorykowego (pokonanie tego napięcia wymaga znacznej siły na początku ruchu, a potem wyraźnie mniejszej). Obniżenie napięcia mięśniowego (mięśnie wiotkie, nie stawiające żadnego oporu przy ruchu biernym) jest typowe dla niedowładu obwodowego, tzn. dla uszkodzenia nerwów obwodowych i mięśni. Choroby nerwów obwodowych i mięśni, oprócz wiotkiego niedowładu, cechują się również szybkim i dużym zanikiem mięśni (tzw. z odnerwienia). W niedowładzie ośrodkowym zanik również występuje, ale jest znacznie mniejszy i rozwija się wolniej. Wynika on z braku czynności, któremu można skutecznie przeciwdziałać bierną i czynną rehabilitacją.

Na podstawie zakresu niedowładu i obecności innych niż ruchowe objawów można wnioskować nie tylko, w jakiej części (na jakim poziomie) układu nerwowego toczy się proces chorobowy powodujący jego uszkodzenie, ale także bardziej dokładnie o miejscu tego uszkodzenia. Jeśli niedowład dotyczy tylko jednej prawej kończyny i towarzyszy mu zaburzenie mowy o typie afazji, proces patologiczny umiejscowiony jest prawdopodobnie w korze, na powierzchni lewej półkuli mózgu. Jeśli to osłabienie siły dotyczy jednakowo ręki i nogi po tej samej stronie ciała (niedowład połowiczy), to przyczyną jego powstania jest patologia umiejscowiona głęboko w półkuli mózgu. Niedowład wszystkich czterech kończyn (tetrapareza) spowodowany jest uszkodzeniem pnia mózgu, a obu kończyn dolnych (parapareza) – najczęściej rdzenia kręgowego. Towarzyszące objawy uszkodzenia nerwów czaszkowych pozwalają na dokładniejszą lokalizację uszkodzenia w pniu mózgu, a zaburzenia czucia  – w rdzeniu kręgowym.

Niedowład wynikający z uszkodzenia na poziomie nerwów obwodowych może ograniczać się do zakresu unerwienia jednego nerwu (mononeuropatia) lub obejmować symetrycznie kończyny po obu stronach, z zasady wyłącznie lub znacznie wyraźniej, w ich odcinkach obwodowych (polineuropatia). W pierwszym przypadku przyczyną jest najczęściej uraz lub proces chorobowy ograniczony do miejsca przebiegu nerwu, np. przerośnięte więzadło powodujące jego ucisk. W drugim przypadku jest to najczęściej proces chorobowy uogólniony, taki jak cukrzyca lub mocznica.

O rodzaju uszkodzenia można także wnioskować na podstawie szybkości narastania niedowładu. Jeśli niedowład powstaje nagle, w ciągu kilku minut lub godzin, jego przyczyną jest zwykle naczyniowe uszkodzenie mózgu, czyli udar mózgu. W przypadku powolnego narastania niedowładu bardziej prawdopodobną przyczyną może być guz mózgu.

Osłabienie występujące w chorobach styku nerwowo-mięśniowego, np. w miastenii, ma nieco inny charakter niż typowy niedowład. Polega ono na zwiększonej męczliwości mięśni, niekiedy wszystkich, a częściej tylko niektórych ich grup, np. mięśni ocznych, która narasta wraz z liczbą powtarzanych ruchów i ustępuje po odpoczynku.

Treści z serwisu medonet.pl mają na celu polepszenie, a nie zastąpienie, kontaktu pomiędzy Użytkownikiem Serwisu a jego lekarzem. Serwis ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Przed zastosowaniem się do porad z zakresu wiedzy specjalistycznej, w szczególności medycznych, zawartych w naszym Serwisie należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. Administrator nie ponosi żadnych konsekwencji wynikających z wykorzystania informacji zawartych w Serwisie.