Haluksy-przyczyny, objawy i leczenie

Haluks (hallux, halluks, paluch koślawy) to choroba zwyrodnieniowa, polegająca na zniekształceniu stopy. Choroba dotyczy głównie kobiet - paluch koślawy ma prawie połowa z nich, a przyczynia się do niej nadwaga, noszenie butów na wysokich obcasach, stojący tryb życia oraz płaskostopie. Jeśli masz halluksy, to musisz wiedzieć, że nie zawsze wystarczy leczenie zachowawcze, często konieczna jest też operacja.

Jak powstają haluksy?

Wysoki obcas powoduje przeciążenie przedniej części stopy (przodostopia, a buty z ostrym czubkiem zwiększają ucisk na paluch i łuk poprzeczny stopy, co doprowadza do deformacji palców, rozwoju płaskostopia poprzecznego i bólu. Pod wpływem zniekształceń stopa zaczyna inaczej pracować: nierównomiernie rozkłada się ciężar ciała, paluch przestaje być mocnym punktem podparcia w czasie chodu, pogarsza się wytrzymałość struktur, które stabilizują stopę, mięśnie stają się słabsze, a nadmiernemu przeciążeniu ulega wewnętrzna krawędź stopy. Nieprawidłowemu ustawieniu palca towarzyszą zmiany chorobowe stawu w postaci bolesnego, często zmienionego zapalnie zgrubienia u podstawy palca, po wewnętrznej stronie stopy. Pacjenci zwlekają z wizytą u lekarza, a kiedy do niego docierają deformacja i ból są już zaawansowane, chorzy mają też problemy z kupnem butów (ucisk obuwia na zniekształcony paluch potęguje objawy i wywołuje stan zapalny wokół uwypuklenia głowy i kości śródstopia oraz zaczerwienienie i ból). Objawami towarzyszącymi mogą być też: zapalenie wysiękowe kaletki na wysokości stawu śródstopno-palcowego, kaletka (woreczek wypełniony śluzem w miejscu tarcie na wystającą kość przy paluchu), bolące zgrubienia naskórka, który jest odpowiedzią na ucisk, a także narastające stopniowo podwichnięcie stawu śródstopno-palcowego.

Haluksy: genetyczna skłonność do palucha koślawego

Ogromną rolę w rozwoju palucha koślawego odgrywa genetyczna skłonność do tego schorzenia. Dziedziczymy np. nieprawidłowy kształt powierzchni stawu śródstopno-palcowego, wiotkość tkanki łącznej większą niż w statystycznej populacji, specyficzne ustawienie kości śródstopia czy też tzw. egipski kształt stopy (paluch dłuższy od drugiego palca), które sprzyjają powstawaniu halluksów.
O tym, że największe znaczenie mają predyspozycje genetyczne do palucha koślawego, świadczy fakt, że w ok. 70 proc. przypadków występuje on rodzinnie w linii żeńskiej (ma go babka, córka, wnuczka). Natomiast takie czynniki jak nadwaga czy noszenie niewłaściwego obuwia zwiększają ryzyko powstania palucha koślawego. Rozwojowi tej deformacji sprzyja także płaskostopie podłużne (poprzeczne to zazwyczaj skutek, a nie przyczyna halluksów).

Haluksy: jak zapobiegać zniekształceniu palców

Najistotniejszą sprawą w zapobieganiu powstawaniu haluksów jest noszenie wygodnego obuwia: nie za ciasnego i nie za wąskiego (precz spiczaste noski i wąskie czubki!), ćwiczenie palców stopy, rezygnacja z wysokich obcasów, niedopuszczanie do nadwagi (zdrowa dieta) i ćwiczenia fizyczne.

Jak leczy się haluksy

Po pojawieniu się pierwszych objawów koślawego palucha zacznij działać - przede wszystkim idź na konsultacje ortopedyczną. Lekarz obejrzy twoją stopę i wybierze najlepszą dla ciebie metodę na zapobieganie haluksów: wkładki ortopedyczne, gimnastykę korekcyjną czy fizykoterapię.
Najprostszymi metodami, do których mają dostęp pacjenci to:

plastry na haluksy czy żelowe osłony na haluksy - często wzbogacone o olejki o działaniu leczniczym, chroniące bolące miejsce,

kliny międzypalcowe, separatory, - przywracają palcom stóp właściwe ustawienie, zmniejszają ból i tarcie, szczególnie polecane w przypadku występowania haluksów i zachodzących na siebie palców lub odcisków miedzy palcami w początkowej fazie deformacji.

peloty (pelota - kropelka, poduszka, wkładka w kształcie kropli) żelowe, peloty w kształcie litery T, wkładki i półwkładki - dobrze wpływają na rozkład nacisku w stopie, zapobiegają płaskostopiu poprzecznemu i spowalniają rozwój koślawości palucha, można ich używać także nosząc także do buty na obcasie, - poduszki ochronne pod przodostopie - specjalnie przeznaczone dla pań, noszą szpilki,

silikonowe wkładki metatarsalne - przeznaczone szczególnie dla kobiet z płaskostopiem poprzecznym i haluksem; dzięki obecnej pelocie poprzeczne sklepienie stopy jest uniesione do góry, dzięki czemu korygowane jest ustawienie koślawego palucha,

opaska na haluksy – żelowa wkładka chroni przed otarciami i utrzymuje paluch we właściwej pozycji, korzystnie wpływa na rozkład nacisku na stopie i zapobiega osłabieniu mięśni i zniekształceniom kości,

aparaty korekcyjne na dzień lub na noc - skuteczne zarówno w profilaktyce jak i w leczeniu haluksów oraz w rehabilitacji po operacji. Aparaty te skutecznie znoszą ból i hamują pogłębianie się deformacji,

Hallufix - szyna zalecana w profilaktyce, jak i w leczeniu haluksów w fazie początkowej, przy niewielkiej deformacji, a także w przypadku zapalenia kaletki oraz w okresie pooperacyjnej rehabilitacji. Ta dynamiczna szyna może być stosowana bez problemu w dzień i jest alternatywą dla sztywnej szyny ograniczającej ruch. Koryguje płaskostopie poprzeczne, które jest jedną z przyczyn powstawania haluksów.

Jeśli zmianom zniekształcającym palce zacznie towarzyszyć ból, lekarz może zalecić ci stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Jeżeli dolegliwości bólowe i zniekształcenie są znaczne, a metody nie- operacyjne (zachowawcze) mało skuteczne niezbędne jest leczenie operacyjne.

Haluksy: kiedy konieczna jest operacja

Rodzaj zastosowanej techniki operacyjnej zależy od stopnia deformacji palucha i pozostałych elementów stopy. Stosowane są metody operacyjne, takie jak:

• korekcja dokonywana wyłącznie na tkankach miękkich, to znaczy torebce stawowej i ścięgnach z częściową resekcją głowy kości śródstopia w przypadkach mało zaawansowanej wady.
• osteotomia Chevron - rodzaj osteotomii wykonywany w niektórych przypadkach palucha koślawego. Osteotomia jest dokonywana w obrębie głowy i kości śródstopia.
• osteotomie klinowe i półkuliste - wykonywane w przypadku palucha koślawego polegające na wycięciu klina kostnego w obrębie kości i ewentualne jego usunięciu lub przemieszczeniu w inne miejsce celem korekcji deformacji.
• metoda Scarf, jest możliwość wczesnego obciążenia operacyjnej kończyny oraz stabilne zespolenie odłamów pozwalające na leczenie bezgipsowe. Pacjenci w bardzo krótkim czasie od operacji (2-3 doby) mogą obciążyć stopę korzystając z butów pooperacyjnych (do chodzenia). Po nie mniej niż 6 tygodniach pacjenci powracają do chodzenia w obuwiu codziennym.

Leczenie bezgipsowe jest również możliwe w przypadku dobrego i stabilnego zespolenie odłamów kostnych drutami Kirschnera po osteotomii klinowej lub półkolistej. Takie zespolenie jest równie wartościowe jak śrubami w metodzie Scarfy, a materiał zespalający można łatwo usunąć bez konieczności kolejnej operacji. Pełne obciążanie stopy zanim uzyska się zrost kostny, czyli przed upływem 6 tygodni nawet przy zespoleniu śrubami (metoda Scarfy lub Chevron) jest ryzykowne ze względu na możliwości wyrwania śrub z kości.
Mnogość istniejących metod operacyjnych świadczy o tym, że nie ma jednej dobrej i uniwersalnej metody. Zatem warunkiem dobrego wyniku pooperacyjnego jest staranne dobranie rodzaju operacji do stopnia zaawansowania deformacji stopy.

http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/kregoslup/haluksy-przyczyny-objawy-i-leczenie_38243.html