kręgozmyk, definicja

Kręgozmyk (spondylolisteza) to stan polegający na przesunięciu (podwichnięciu) 2 kręgów względem siebie, gdzie wyższy kręg ulega przesunięciu do przodu względem niższego. Taki stan prowadzi do utraty stabilności kręgosłupa, pogorszenia sprawności ruchowej chorego człowieka, przewlekłego bólu oraz wystąpienia objawów neurologicznych. Kręgosłup najczęściej występuje na poziomie 4 i 5 kręgu lędźwiowego.

Klasyfikacja kręgozmyków wg. Wiltse:
- kręgozmyk węzinowy (kręgozmyk istmiczny) polega na przerwaniu węziny łuku (spondylolizie) z przemieszczeniem kręgu. Kręgozmyk ten jest typowy dla pacjentów dorosłych najczęściej w 3-4 dekadzie życia.

- kręgozmyk dysplastyczny jest to wrodzony niedorozwój łuków i stawów kręgu, występujący u około 25% przypadków choroby.

- kręgozmyk zwyrodnieniowy jest związany ze zwyrodnieniem stawów kręgosłupa i krążka międzykręgowego i jest on typowy dla ludzi starszych.

- kręgozmyk urazowy jest to ześlizg na podłożu urazowego złamania łuku.

Stopnie kręgozmyku (wg Meyerdinga- procent kręgu, który nie znajduje się nad niższym kręgiem):

I° - do 25%

II° - 25% - 50%

III°- 50% - 75%

IV°- 75% - 100%

powyżej 100% (całkowita utrata styczności 2 kręgów)

Objawy
Objawami ogólnymi kręgozmyku są ból, deformacja tułowia i pogorszenie sprawności ruchowej chorego oraz zaburzena neurologiczne wśród których najczęściej obserwuje się niedowłady, zaniki mięśniowe, osłabienie odruchów, zaburzenia potencji, zaburzenia zwieraczy pęcherza i odbytu (rzadkie) oraz zaburzenia czucia.
W przebiegu kręgozmyku charakterystyczny jest chód pajaca polegający na tym, iż pacjent chodzi na lekko ugiętych nogach zrotowanych na zewnątrz.

Rozpoznanie
Do rozpoznania wystarcza zwykle zdjęcia radiologiczne przeglądowe. W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie tomografii komputerowej, która jest wskazana do oceny zwężenia kanału kręgowego szczególnie w kręgozmyku zwyrodnieniowym) lub rezonansu magnetycznego.

Leczenie
Przy braku objawów kręgozmyk można tylko obserwować.
W kręgozmyku o niedużym stopniu (I° i niektóre II°), udokumentowanym braku progresji ześlizgu, niedużym nasileniu bólu (bóle okresowe) i braku objawów neurologicznych można stosować jedynie leczenie zachowawcze, które obejmuje:

- w ostrym okresie bólowym - unieruchomienie (łóżko), leki przeciwbólowe i zmniejszające napięcie mięśniowe.

- rehabilitacja po opanowaniu ostrego bólu

- ćwiczenia wzmacniająco-stabilizujące

- gorset ortopedyczny lub sznurówka w doleczeniu

- unikanie obciążeń kręgosłupa

Jeśli u chorego występują objawy neurologiczne, lub ześlizg osiąga większy stopień (od II°), gdy występuje progresja nawet małego ześlizgu, oraz progresja bólu i neurologii stosuje się leczenie operacyjne, które również jest wskazane jeśli brak jest pozytywnych wyników leczenia zachowawczego po okresie 3 miesięcy i stwierdza się długotrwały wywiad bólowy.